‘Tamamen yapay’! Arıtılmış sudaki saklı tehlike…

Senim TANAY KARAKUŞ / senim.tanay@milliyet.com.tr – Temiz ve kusursuz bir su elde etme maksadıyla kullanılan su arıtma aygıtları sıhhatimiz için sakıncalı olabilir. Bu aygıtların musluktan aygıta gelen suyu kendi özel filtre sisteminden geçirerek temizlediği tez ediliyor. Aygıtların en fazla kullanılan modelleri ise tezgah altı, musluğun uç kısmına takılan aparat ve son periyotlarda tanınan olan sürahi formunda olanları. “Suyu temizlemekten fazla sıhhat için faydalı olan tüm mineral ve bileşenleri de yok ediyor” diyen İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Ekoloji ve Hidroklimatoloji Uzmanı Prof. Dr. Zeki Karagülle, araştırma sonuçlarına dayandırdığı çarpıcı bilgiler paylaştı.

Dünyanın pek çok noktasında musluktan akan su, rahatlıkla tüketilebiliyor. Biz neden musluktan akan suyu içemiyoruz ya da içilebilir olduğu halde uzak mı duruyoruz? Türkiye’de hangi vilayetlerde musluktan akan su rahatlıkla içilebilir?

Su tüketimi direkt gelir seviyesiyle kontaklı. O yüzden tüm gelişmiş toplumlarda her insanın çarçabuk ulaşabileceği kent şebeke suyunun pak, emniyetli ve sağlıklı olması gerekir. Tüm dünyada bu böyledir. Türkiye’de de kent şebeke suyunu insanlara sağlamak belediyenin misyonudur. Meğer şişelenmiş içme suyu tüketimleri ise insanların gelir seviyelerine, alışkanlıklarına ve tercihlerine bağlı. Muhakkak başlı vilayetlerin içilebilir şebeke suları üzerine bilgiler vakit zaman kamuoyuyla paylaşılıyor. Fakat bu bilgilerin her vakit aktüel ve ulaşılabilir olması sağlanmalı.  

‘SIFIR MİNERAL İÇERİYOR VE BÜSBÜTÜN YAPAY’

Su masrafından tasarruf edebilmek ismine arıtma aygıtları kullanılıyor. O denli ki pek çok firma cep telefonları üzerinden arama yaparak eserini pazarlama noktasına bile gidiyor. Damacanaların sıhhate ziyanlı olduğunu hatta kansere yol açtığı düşünenler de bu yola başvurabiliyorlar. Arıtılmış su için “Gönül rahatlığıyla tüketin” denilebilir mi?

Arıtılmış su ile damacana doğal kaynak suyunu sıhhat açısından kıyasladığımızda arıtılmış suyun ambalajlı doğal mineralli ve kaynak sudan daha sağlıklı, inançlı olduğunu argüman etmek mümkün değil. Arıtma aygıtlarındaki tüm arıtma usul ve teknikleri sudaki ziyanlı kimyasal ve mikrobiyolojik bileşenleri arıtırken, sıhhat için faydalı ve gerekli olan tüm mineral ve bileşenleri de sudan uzaklaştırıyor. Sonuçta elde edilen saf su niteliğinde neredeyse sıfır mineral içeren bir yapay sudur.

Ayrıca konut tipi ferdî arıtma aygıtlarında kullanılan ve su ile temas eden filtre, süzgeç, arıtım haznesi, pompa üzere aksamlar vaktinde ve uygun biçimde bakıma alınmaz ve uygun vakitte değiştirilmezse arıtılan suyun kimyasal ve mikrobiyolojik kirlenmesine sebep olarak sıhhat riski oluşturabilirler. Bu aygıtlardan elde edilen suların kontrolüne ait rastgele bir kontrol düzeneği da bulunmuyor. Meğer ambalajlanıp tüketime sunulan doğal kaynak suları yasal düzenlemeler yeterince hem kendi içlerinde hem de Sıhhat Bakanlığı’nca daima bir kontrole tabidirler.

‘ARITILARAK ASLINDA SAF SU ELDE EDİLİYOR’

Uzun mühlet arıtılmış su tüketenlerde karşılaşılan sıhhat sorunları oluyor mu?

Farklı usullerle arıtılarak kullanılan suların tüketilmesinin düşünüldüğü üzere inançlı ve sağlıklı olmadığıyla ilgili ispatlar artıyor. Bilhassa mineral eksikliğine bağlı birtakım sıhhat meseleleri bu tıp arıtılmış suları uzun mühlet tüketenlerde ortaya çıkıyor. Arıtma aygıtları sudaki ziyanlı kimyasal ve mikrobiyolojik içerikleri filtrelerken, sağlıklı beden fonksiyonları için gerekli olan suda çözünmüş bulunan muhakkak başlı mineralleri de sudan uzaklaştırıyor. Bu halde aslında saf su elde edilmiş oluyor.

Saf su soğutma sistemlerinde, ilaç üretimlerinde, araçların akülerinde, ütülerde ve birçok alanda yaygın olarak kullanılır lakin içme suyu olarak uygun değil. Tabiatta hiçbir canlı saf su tüketmez. Saf suyun içme suyu olarak tüketimi, beşerler için de sıhhatsiz bir seçenektir. İçme suyu olarak doğal ve istikrarlı mineral içeriği olan, tabiatta korunmuş doğal kaynaklardan elde edilen sular tercih edilmeli.

HASTALIKLARA YER HAZIRLAYABİLİR

Vücudun birçok temel fizyolojik fonksiyonu için gerekli olan kalsiyum, magnezyum, sodyum, klorür, bikarbonat ve sülfat üzere kıymetli bileşen ve minerallerin günlük beslenmede kâfi seviyelerde alınmasında gün uzunluğu tüketilen doğal mineralli ve kaynak sularının faydalı olduğu artık bilimsel bir gerçek. Meğer mineralsiz arıtılmış suların içilmesinin orta ve uzun vadede sıhhat sorunları yaratabildiğini gösteren bilimsel çalışmalar var. Bedenin elektrolit, sıvı, mineral ve pH istikrarında oluşan bozulmalar ise fizyolojik süreçleri olumsuz etkiliyor. Bu mevzuda yapılan çalışmalar arıtılmış su tüketiminin kalp, damar ve kemik sıhhati sorunları, hipertansiyon, okul çağındaki çocuklarda büyüme geriliği, diş çürükleri ve yetişkin nüfusta kimi kanser tiplerine neden olabileceğini ortaya koyuyor. 

Arıtma süreciyle suyun içinde doğal olarak bulunan mineraller uzaklaştırılınca suyun pH kıymetlerinin de önemli oranda düştüğünü bir çalışmamızda gösterdik. Bu düşüş, minerallerin uzaklaştırılmasının sonucu ve birtakım sıhhat sıkıntılarına yol açabilir. Bu noktada toplumun yanlışsız bilgilendirilmesi, sağlıklı ve inançlı su kullanımı üzerine bilgi ve hassaslığının artırılması gerekli. Aksi takdirde sağlıklı içeceğiniz suyu sıhhatsiz hâle getirirsiniz. 

Günlük kullanım için sürahi halinde arıtma aygıtları çok tanınan oldu. Onlar da tıpkı derecede sakıncalı mı?

Her türlü arıtma aygıtı için birebir mantık geçerli. Ziyanlı tüm hususları sudan arıtırken, yararlı mineralleri de yok ediyor. Şayet kullanılıyorsa tertipli bakım yapılmalı ve filtre paklığında son derece dikkatli olunmalı. Aksi halde sağlıklı su içtiğinizi zannederken sıhhatsiz su içmiş olursunuz.

‘EN İDEALİ SUYUN CAM AMBALAJDA SAKLANMASI’

Ambalajlı sulara bakacak olursak biri başkasından daha sağlıklıdır denilebilir mi? Bilhassa polikarbonat plastikten korkanlar, cam damacanalara yöneliyorlar… 

Ambalajlı suların milletlerarası standartları var ve bu standartlar ülkemizde de geçerli. Sıhhat Bakanlığı tarafından çıkarılan yönetmeliklerde bunlar belirlenmiş durumda. En ideali, suyun cam ambalajda saklanmasıdır fakat öbür polikarbon ile pet ambalajlar, kullanım ve taşıma kolaylığı sağlar. Açılan pet şişe ise o gün içinde bitirilmeli. Ayrıyeten güneşte bırakılmamalı.

‘AÇILAN PET ŞİŞE O GÜN BİTİRİLMELİ’

Pet şişelerde satılan suları satın alanlar, suyu tükettikten sonra içine tekrar su doldurup birkaç gün daha kullanabiliyor. Ziyanı var mı?

En sağlıklı tüketim için açılan pet şişe o gün içinde bitirilmeli. Ayrıyeten satış öncesi ve konutlarda kullanım öncesi kirli ve kimyasal unsur bulaşmış tabanlarda, depolarda bekletilmemeli, direkt güneş ışığına ve sıcağa maruz bırakılmamalı. 

Ambalajlı suları (pet şişe, damacana, cam damacana vb.) tüketirken nelere dikkatli etmeliyiz? Satın alırken, ağzını açıp kullandığımızda nasıl bir yol izlemeliyiz?

Öncelikle damacananın yıpranmamış, pak ve saydam olması gerekir. Alışılmış ki suyun bulanık olmaması, içinde yüzen parçacıklar ve yosun üzere yabancı unsurların bulunmaması lazım.

Damaca açıldıktan sonra azamî bir hafta içinde tüketilmeli. Hiçbir formda ağzı açık bırakılmamalı, şayet pompa ya da su sebili kullanılıyorsa en az ayda bir kere paklık ve bakımları yapılmalı.