Yıllar sonra bir ilk! Euro ve doların fiyatı eşitlenir mi?

Avrupa’nın ortak para ünitesi Euro, dolar karşısında yüzde 0,8 düşerek Aralık 2002’den beri birinci sefer 1,02’nin altına geriledi.

Küresel Merkez Bankalarının artan fiyatları denetim altına almak için uyguladığı sıkılaşma siyasetlerine karşın Çin’de Kovid-19 olaylarındaki artış ve Avrupa’da berbatlaşan güç krizi global büyümenin yavaşlayacağı beklentilerini artırıyor.

Konuyla ilgili açıklamalarda bulunan Prof. Dr. Sefer Şener şu tabirleri kullandı: “Euro/dolar paritesinin birebir düzeye gelmesi hatta doların daha üst düzeylere çıkması da mümkün. Son toplantıda ABD Merkez Bankası (Fed) 75 baz puan faiz artırdı. Avrupa Merkez Bankası’na (ECB) nazaran çok daha sıkı para siyaseti uygulama yolunda adımlarını atmaya başladı.

“DOLAR ENDEKSİNİ GÜÇLÜ DÜZEYLERE TAŞIDI”

Diğer taraftan ECB lakin temmuz ayı prestijiyle 0.25 baz puanlık bir faiz artışı yapabileceğini beyan etti. ABD’de son devirde enflasyonun geldiği boyutun 8.6’ya çıkması, Euro Bölgesi’nde enflasyonun 8.1’e çıkması her iki merkez bankasının da ne kadar sıkılaşma yapacağına dönük öngörüleri artırmıştı. Fed’in ECB’ye nazaran daha sert faiz artışına gitmesi, ECB’nin buna karşılık olarak faiz artırmaması ve global piyasalardaki resesyon tasası ve büyüme ile ilgili öngörülerin son derece düşük gelmeye başlaması dolar endeksini güçlü düzeylere taşıdı.

Son 1 haftalık devirde de petrol fiyatlarında resesyon olacağına dönük beklentiler sonucu petrol fiyatlarındaki gevşeme doğal olarak dolar endeksini 107 düzeylerine kadar taşımış oldu. Bir taraftan petrol ve altın üzere emtia fiyatları gerilerken dolar endeksi çok önemli manada kıymet kazanmış oldu.

Aynı vakitte Fed’in yıl sonu prestijiyle faizi 3.5 düzeyine kadar taşıyabileceği beklentisi euro/dolar paritesini 1.01 düzeyine kadar geriletmiş oldu.

Önümüzdeki periyotla ilgili olarak gerek Rus doğal gazı ile ilgili yaşanan badireler, gerekse Avrupa’nın üretimde kullanacağı güç ile ilgili darboğazlar, euronun kıymet kaybetmesini hızlandırdı. Önümüzdeki süreçte Avrupa iktisadına dönük yavaşlama beklentileri, Rusya-Ukrayna krizi nedeniyle güç ezaları devam ederse euro/dolar paritesinin bilakis dönmesi mümkün olacaktır.

Ancak en çok da merak edilen temmuz ayında ECB sanki söylediği üzere 0.25 puan mı artış yapacak? Yoksa daha agresif artışları da yapabilecek mi? Buradan gelecek sonuç önümüzdeki periyotla ilgili olarak doların çok daha güçlü düzeylere taşınmasına da neden olabilecektir.”

Fed’in sıkılaşma altyapısı yapısıyla ilgili açıklamalarda bulunan Ekonomist Enver Erkan ise şu tabirleri kullandı: “Dikkatlerin 15 Haziran’daki bir evvelki FOMC toplantısının tutanaklarına, akabinde Cuma günü Haziran istihdam raporuna kaymasını bekliyoruz. Fed Lideri Jerome Powell, Merkez bankasının Temmuz toplantısında 50 baz puan yahut 75 baz puan artırabileceğini söylemişti. Fed’in sıkılaştırma oranındaki artış, birçok bölgesel merkez bankasını faiz oranlarını artırmaya itiyor.

ENFLASYON VE RESESYON

Çoğu ülke enflasyonu denetim altına almak için mutlaka daha yüksek faiz oranlarına gereksinim duysa da, daha sıkı para siyaseti birtakım iktisatların önümüzdeki 12-18 ay içinde resesyona girme mümkünlüğünü artırıyor. Bu, birçok merkez bankasının şu anda yapmak zorunda olduğu bir seçim getirmiş görünüyor: Enflasyonu denetim altına almak ve yakın vadede hafif sakinlik riski ya da ekonomik büyümeyi desteklemek, enflasyonun artmasına müsaade vermek ve uzun vadede daha sert iniş riskine maruz kalmak.

MERKEZ BANKALARININ AKTİVİTE ARALIĞI

Politika yapıcılar mali sıkılaştırma döngülerini hızlandırmış olsalar bile, enflasyon dünya çapında kimi ülkelerde rahatsız edici derecede yüksek bir eğilim gösterdi. Dünya çapındaki enflasyon sorunu, global iktisat için farklı bir ikilem yarattı. Birden fazla merkez bankasının etkin kalması ve enflasyonist baskılara faiz artırımlarıyla karşılık vermesi beklenecektir. Birtakım durumlarda, başta Fed olmak üzere siyaset yapıcıları daha da şahinleşme gereği duyabilirler. Haziran ayında 75 baz puanlık bir faiz artırımının akabinde, Fed’in Temmuz ayında bir 75 baz puanlık faiz artırımı daha yapması bekleniyor.

Fed, para siyaseti açısından rolünün farkında olduğunu göstermek için bu yıl daha süratli bir sıkılaştırma yolu belirledi. Bunu yaparken, stagflasyondan kaçınması gerekecek. Bu yılki güçlü yolun bir gibisi bu nedenle gelecek yıl için beklenmiyor. Fed’in varsayımları bu yılın geri kalanı için toplam 175 baz puana işaret ediyor. Vadeli süreç fonlarının fiyatlandırılması Temmuz ayında 75 baz puanlık bir artış mümkünlüğünü gösterse de, Fed’in faiz artırımlarını simetrik olarak dağıtması gerekmiyor. Temmuz ayında 75 baz puan daha gelecekse bu kestirimlere nazaran kalan 3 toplantıda 100 baz puan kaldı. Fed, bilgilerdeki duruma nazaran bu hareketlerin oranını kıymetlendirecek.

ABD iktisadının gelecek yıl resesyona gireceği ve bulaşma tesirlerinin G10 ve gelişmekte olan piyasalarda birden fazla resesyona yol açacağı tarafındaki tahliller çoğaldı. 2023’ün ortalarında bir ABD resesyonu beklentisi göz önüne alındığında, Fed’in sonunda mali sıkılaştırmayı gevşetme mümkünlüğü da var. Bu yıl enflasyona karşı atılan proaktif adımlar sonucunda Fed, fonlama faizini süratle istikrar faizinin epeyce üzerine çıkaracak ve faizlerde tepeyi gördükten sonra muhtemelen bir gevşeme döngüsü başlatacaktır.”