Kuruyemişin gözü ‘yılbaşı’ satışında

DUYGU ERDOĞAN – Kuruyemişçi esnafının her yıl büyük alışveriş umuduyla beklediği yılbaşı öncesinde, yüksek fiyatlar nedeniyle satışların geçen yılın birebir periyoduna nazaran daralması bekleniyor. Geçen yılbaşının da çok yeterli geçmediğini hatırlatan kuruyemişçiler, satışta yüzde 30’a yakın azalma bekliyor. Kimi eserlerde satış grafiği ise geçen yılın lakin yüzde 50’sine ulaşabiliyor. Bu eserler ortasında Antep fıstığı öne çıkıyor. Tüm Kuruyemiş Sanayicileri ve İş Adamları Derneği (TÜKSİAD) Lideri Murat Yıldırım, “Ana eserimiz ay çekirdeğinde bile düşüş var, eski günlerdeki üzere satışlara ulaşmak çok sıkıntı olacak” dedi. 

Piyasada kuruyemiş fiyatlarında katlanan artışlar dikkat çekiyor. Geçen yıl 100-160 lira ortasında perakende fiyatı olan Antep fıstığı bu yıl 380 lirayı aşan fiyatlara satılıyor. Fındık geçen yıl 80-120 lira olan kilo fiyatından bu yıl 185 liraya çıkan fiyatlara ulaşıyor. Kaju 220-280 liraya, ceviz içi 190-250 liraya, badem 200-240 liraya, tuzlu fıstık 80-90 liraya, ay çekirdeği 68-84 liraya satılıyor. 

Tarımsal planlama

Bu yılbaşı devrinde beklentilerinin altında bir satış yapılacağını öngördüklerini belirten Murat Yıldırım, satışlarda yılın başından bu yana yüzde 30’a yakın kayıp olduğunu; yılbaşı periyodunda de misal bir daralma beklediklerini söyledi.

Yıldırım, “Artan maliyetler karşısında yaşanan satış kaybı da eklenince kuruyemişçiler sıkıntı durumda kalacak. Değerli kriterlerden biri satın alma gücünün uygunlaştırılması. Lakin en önemli sorun ise tarlada başlıyor. Planlı arz bizim için çok kıymetli bir husus. Ülkemizde tarımda plansızlık var ve bir yılki eser öbür yılı tutmuyor; eser bazen çok ucuz kalıyor, bazen az üretildiği için değerli oluyor. Özellikle toprak eserlerinde planlı ekim programı olmalı. Kontratlı ekimleri ön plana koymalıyız” diye konuştu.

‘Lüks karışık’la dengeleme yolu

Bir fiyat değerlendirmesi yapan Murat Yıldırım, “Geçen sene yer fıstığını çiftçiden alışımız 15 lira iken artık 60 lira. Bunun dövizle alakası yok. Kâr edemeyen üretici ekmedi. Ay çekirdeğinde tekrar alış sayılarımızda önemli yükseliş var; 15 lira iken bu sene 30-35 lira bandından alım yaptık. Antep fıstığında inanılmaz bir yükseliş var. Alış fiyatımız 70-80 lira iken 260 liralara çıktı. Perakende de ise 100 lira iken 350 lirayı gördü. Sektörde genel azalma var ancak Antep fıstığı üzere eserlerde satışlar yüzde 50 altına düştü, Lüks karışık yani Antep fıstığı, fındık, kaju, badem karışımlarında leblebi ve yer fıstığı üzere eserler de yer buluyor. Bu biçimde fiyatı dengeleme yoluna gidiliyor” diye konuştu.

‘Harita çıkarıp harekete geçmeli’

İstanbul Ticaret Odası (İTO) Hububat, Bakliyat, Kuruyemiş ve Kuru Meyve Meslek Komite Üyesi Uğur Karadoğan, yıl genelinde satışlarda bir daralma olduğunu anlatırken, en önemli etken olarak yüksek fiyatları gösterdi.

Tarladan itibaren girdi maliyetleri, üretim maliyetleri, işletme sarfiyatlarına kadar yüksek artışların fiyatlara da yansıdığını vurgulayan Karadoğan, “Orta ve uzun vadede teklifim şudur; Türkiye genelinde toprak verimliliği haritası çıkarılarak üretim planlaması yapılmalı. Bu sayede hangi eserin hangi alanlarda yetiştirilebileceği, boş alanların kıymetlendirilmesi, üretimin şuurlu bir halde gereksinime nazaran ayarlanması sağlanabilir. Arz talep istikrarını yeterli kurmak lazım. Fiyatlar bir sene ziyan, bir sene kârı işaret ederse piyasa istikrarsız olur. Yapılacak planlama ile hem üretici her yıl ürettiğinin karşılığını alacağını bilir, hem de tüketici her vakit uygun bir fiyata alım yapabilir” değerlendirmesini yaptı.