Kovid-19 pandemisi kızamık hadiselerinin artmasına yol açtı

Sıklıkla çocuklarda görülmekle birlikte her yaşta karşılaşılabilen ve çok bulaşıcı olan kızamık, viral döküntülü hastalıklar ortasında yer almaktadır. Öbür ismi rubeola olan kızamık hastalığının etkeni, “morbillivirüs” isminde bir virüstür. Bu hastalık okul öncesi periyottaki çocuklarda daha sık görülüyor. Kızamık, bireyden bireye havadaki damlacıkların solunmasıyla yahut enfekte kişinin dokunduğu oyuncak, havlu, kıyafet, bardak, çatal üzere objeler yoluyla yani direkt temas ile bulaşıyor.

Döküntüler en değerli belirtileri oluşturur

Virüs bedene alındıktan sonra belirtilerin ortaya çıkması (kuluçka dönemi) 10-12 gün sürüyor. Hastalığın belirtileri ortasında halsizlik, kuru öksürük, burun akıntısı, hafif yahut yüksek ateş, ağız içinde görülen “koplik lekeleri”, kulak gerisinde, saç, yüz ve tüm gövdede görülen döküntüler yer alıyor. Hastalığın bulaştırıcılığı döküntüler başlamadan evvelki 4 gün ile başladıktan sonraki 4 gün ortasındaki süreçte gerçekleşiyor.

Toplumsal bağışıklık ile salgınlar engellenebilir

Kâfi aşılamanın yapılamadığı toplumlarda 2-3 yılda bir salgınlar halinde seyreden kızamık, dünya genelindeki sıhhat, ekonomik ve siyasi krizler ile göçlerin yaygınlaşması sonucunda başka ülkelere de süratle yayılıyor. DSÖ’nün Türkiye’deki kızamık hadise sayısı, dünya dataları ile paralel olarak 2013 yılında önemli bir artış göstererek yıllık 7 bin 405’e yükselmiştir. Alınan tedbirlerle bariz olarak düşürülen bu sayı göç, aşı reddi, 9. ay aşılamasının kaldırılması üzere nedenlerle tekrar artışa geçerek 2 bin 904’e ulaştı. 9. ay aşılamasının tekrar başlatılması ve göçmen aşılamasının hızlandırılması ile olay sayıları azaldı.

Olaylar yüzde 80 oranında arttı

UNICEF ve DSÖ dataları, 2022’nin birinci 2 ayında dünya genelinde bildirilen kızamık hadiselerinin 2021 yılının birinci 2 ayına nazaran %79 oranında artarak, 9 bin 665’ten 17 bin 338’e yükseldiğine işaret ediyor. Kızamık olaylarının artışına Kovid-19 salgınının birinci vakitlerinde dikkatle uyulan maske ve aralık kurallarının son vakitlerde kaldırılması, pandeminin oluşturduğu gerilim nedeniyle ebeveynlerin çocuklarını aşıya götürmemesi ve ekonomik aksilikler ile pandemiye odaklanılması sebebiyle ulusal aşılama faaliyetlerinin sekteye uğraması sebep olarak gösteriliyor.

Tehlike devam ediyor

DSÖ bilgilerine nazaran, 2020 yılında dünya genelinde temel çocukluk çağı aşılaması fırsatını kaçıran çocuk sayısının 23 milyon olarak ölçüldüğü ve  2009 yılından beri en yüksek düzeye ulaştığı gözler önüne seriliyor. Ayrıyeten Ukrayna, Afganistan, Etiyopya ve Somali üzere ülkelerde savaşın da tesiriyle aşılama faaliyetlerinin aksaması, kalabalık şartlarda ömür ve pak su ile hijyen yetersizliğinin tesiriyle kızamık olgularında artış tehlikesinin devam ettiğini gösteriyor.

Kızamık hayati riske yol açıyor 

Kızamık, 1 yaş altında, berbat beslenen çocuklarda, bağışıklığı baskılanmış yahut bağışıklık ile ilgili hastalığı olanlarda şiddetli seyredebilir, hatta hayati riske yol açabilir. Vefat oranı ortalama %3 iken, az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde, aşılanma oranlarının düşüklüğü ve berbat beslenme fazlalığı nedeniyle bu oran katlanıyor. Kızamığın en sık komplikasyonu ortak kulak iltihabıdır. Ayrıyeten zatürre, lenf bezi iltihabı, ishal, ilerleyici konjunktivit, körlük, kalp kası iltihabı ve vefatla sonuçlanan beyin dokusu iltihabına (SSPE) neden olabilir.

Kızamıktan korunmanın yolu aşıdan geçiyor

Viral bir enfeksiyon olduğu için kızamık hastalığının etkene yönelik tedavisi bulunmamaktadır. Ekseriyetle istirahat, kâfi sıvı alımı, ateş düşürücü ve A vitamini verilmesi üzere destekleyici tedaviler uygulanıyor. Kızamıktan korunmanın tek yolu aşılamadır. Ülkemizde uygulanan aşı takviminde kızamık aşısı 12. ayda ve 4 yaşında KKK (kızamık-kızamıkçık-kabakulak) aşısı formunda uygulanıyor. Son yıllarda kızamık olgularında artış görülmesi nedeniyle aşılamaya 9. ayda KKK aşısı formunda başlanılmakta, 12. ay ve 4 yaşında aşılama tekrarlanıyor. Bu uygulama son derece değerlidir zira hastalığın en şiddetli seyrettiği birinci 1 yaşta müdafaa oranını istenilen düzeye ulaştırıyor.

İki doz kızamık aşısı ile hastalığa karşı kâfi bağışıklık sağlanma yüzdesi yaklaşık %95-100 ortasındadır. Kızamık virüsünün sirkülasyonunun durdurulabilmesi için toplumun en az %95’inin kızamık içeren bir aşı ile aşılanması gerekiyor. Dünya Sıhhat Örgütü günel datalarına nazaran ülkemizde 2 doz kızamık aşısı ile aşılanma oranı yüzde 93’tür. Dış göçler de dikkate alındığında, kızamık aşılamasına hassasiyetle devam edilmesi hastalığın önlenmesi için mutlaktır.