Telefonlar susmuyor, sarsıntının akabinde talep arttı! 100 bin liralık test

Herkesin oturduğu binanın zelzeleye dayanıklılığını merak ettiği belirten Antalya İnşaat Mühendisleri Odası (İMO) Lideri Soner Akdoğan, bu hususta izlenecek iki yolu anlattı. Sarsıntıya dayanıklılık testi fiyatları, binanın yüksekliği ve özelliğine nazaran 20 bin TL’den başlayıp 100 bin TL’ye kadar çıkıyor.

Kahramanmaraş merkezli 10 vilayette tesirli olan, binlerce binanın yıkıldığı, şu ana kadar 30 binden fazla kişinin hayatını yitirdiği iki büyük zelzele, tüm Türkiye’yi yasa boğdu. Antalya İnşaat Mühendisleri Odası (İMO) Lideri Soner Akdoğan, evvelki sarsıntılarda olduğu üzere, bu sarsıntı sonrasında da herkesin oturduğu binanın sağlamlığını merak ettiğini ve zelzeleye dayanıklılık testi üzere bahislerde bilgi almak için çok ağır telefon aldıklarını açıkladı.

AFET ŞUURU ZARURÎ DERS OLMALI

1999 zelzelesinden sonra ‘Artık hiçbir şey eskisi üzere olmayacak, yeni bir Türkiye’ denildiğini, bu acıların tekrar yaşanmayacağı umut edilirken kısmi düzeltmelere karşın, mühendislik ve teknikte çok geriye gidildiğini söyleyen Akdoğan, en büyük eksikliği bilinçlenme olarak gösterdi. Afet şuuru, eğitim ve kontrol olarak üç hususta ihtilal, büyük revizyonlar gerektiğini belirten Akdoğan, “Afet şuuru sel- yangından, çığ düşmesine kadar ne varsa afetlerin tamamı bir ders olarak çocuklara okutulması ve bir afet şuurunun topluma kazandırılması gerekiyor. 7’den 70’e anasınıfındaki çocuktan yönetimci ve belediye liderlerine, siyasi karar vericilere kadar herkesin afetlerin kıymeti, şuurunu kavraması gerekiyor. Önümüzdeki yılı bile beklemeden müfredata zarurî ders olarak alınmalıdır” dedi.

‘RİSKLİ YAPI STOĞUMUZU BİLMİYORUZ’

Türkiye’de riskli yapı stokunu bilmediklerini ve 2000 öncesi yapılarla ilgili birtakım ezberlerin net bilgilere dayanmadığını anlatan Akdoğan, “Bir zelzelede ne kadar göçme yaşanacak ve ne kadar vatandaşımız enkaz altında kalabilir, yapı stokunu bilmemiz lazım. AFAD’ın 2019’da oluşturduğu Vilayet Afet Risk Azaltma Planı (İRAP) için tüm belediyelere ödev verildi. İzmir, Eskişehir, İstanbul ve Antalya buna başladı. Ancak öteki belediyelerde rastgele bir çalışma duymadım. İRAP temelinde üniversiteler, mahallî belediyeler, STK’lar, meslek odaları tüm kurumlara misyon biçiyor lakin tertibini büyükşehir belediyesi yapıyor. Ağustostan bu yana bir sefer çalıştaya davet edildik, daha derli toplu, tüm aktörler toplanıp birlikte hareket ederek yol haritası çizilmeliydi. Antalya’da bunun duyurusu yapıldı ancak yol haritasının çok sağlıklı ilerlediğini söyleyemem” diye konuştu.

‘İKİ AY SONRA HER ŞEY UNUTULUR’

2000’den evvelki yahut sonraki yapılar için net olarak riskli yahut risksiz denilemeyeceğine dikkati çeken Soner Akdoğan, yapıların risk durumunun tespiti için yapı envanterinin çıkarılması gerektiğini söyledi. Şayet bu yapılmıyorsa da vatandaşların oturdukları konutların risk durumunu kendilerinin öğrenmesi gerektiğini kaydeden Akdoğan, “Her sarsıntıdan sonra İMO’ların telefonları susmaz. ‘Bizim binamız riskli mi, değil mi’ daima telefonlar alırız. Bu hizmeti veren mühendislik firmalarının telefonları da susmaz fakat 2 ay sonra her şey unutulur” tabirlerini kullandı.

‘DUVARA ÇİVİ ÇAKTIM GİRMİYOR’ GÜVENİ

Vatandaşta, ‘Ya binamız çok sağlam, duvara çivi çaktım girmiyor’, ‘Ben burayı yapılırken gördüm, müteahhit o denli bir demir attı ki, buranın müteahhidi şöyle sağlamcıydı’ üzere bilinçsizlikten kaynaklı inanılmaz bir inanç olduğunu kaydeden Akdoğan, şöyle devam etti:

“Kendim işin içindeyim ve bende bu inanç yok. Fakat vatandaş duvara çerçeve asarken, tahminen bir kolona denk geliyor, ‘Biz bunun sıvasına çiviyi çakamadık’ diye yapının sağlam olduğunu duvara çaktığı çividen anlıyor. Yaşanan can kayıpları, manevi ve maddi yıkımın karşılığı yok. Çok cüzi sayılara yapılabilecek süreçleri yalnızca duvara çivi çakma metoduyla binalarının sağlam olduğunu anlayan vatandaşlarımızın bilinçlenmesi lazım. Bilhassa 2000 evvelki yapılardaki vatandaşlarımızın daha hassas, şuurlu olması gerekiyor.”

TEST İÇİN İKİ YOL VAR

Yapıların sarsıntı risk durumları, performans tahlillerini inşaat mühendislerinin yaptığını belirten Akdoğan, bu noktada vatandaşın izleyebileceği iki yolu şöyle açıkladı:

“Birincisi 6306 sayılı ‘Afet riski altındaki alanların dönüştürülmesi’ hakkında kanun kapsamında bu işi yapan firmalar var ve Etraf Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın yetkilendirdiği ve internet sitesinde görülebilir. Bu resmi bir süreç, gittiniz 6306 sayılı yasa kapsamında müracaatınızı yaptınız, binanız riskli ise 2 ay içinde binanın boşaltılması, yıkılması ve kendi imkanlarınız yahut bir müteahhitle anlaşıp binayı tekrar yapmanız gerekiyor. Bu süreç yapınız riskliyse dönüşü olmayan ancak süratli aksiyon alınan bir süreç.

İkinci yol, vatandaş gayriresmi, kendi binasının durumunu öğrenmek için bir tespit yaptırabilir. Hem Bakanlık hem İMO’dan bu firmaları öğrenebilir ve binalarının durumunu tespit ettirebilirler. Kendileri daha esnek bir yol haritası çizebilir. Burada güçlendirme de kıymetlendirilebilir. Her yapının yıkılacağı düşünülemez. Çok çeşitli güçlendirme metotları var ve bunlarda eskisi kadar çok değerli değil. Bu işin tespitini yapmakta insanların gözünü korkutacak, çok afaki sayılar değil. Karşısında kaybedebileceğimiz can, maddi ve manevi kayıpların bir karşılığı yok. O yüzden bu iki metottan birini tercih ederek tespitlerini yaptırmaları gerektiğini düşünüyoruz. Zelzeleye dayanıklılık testi fiyatları de binanın yüksekliği ve özelliğine nazaran 20 bin TL’den başlayıp 100 bin TL’ye kadar çıkabiliyor.” (DHA)