Mevsimlik değil daima çalışan

Duygu Erdoğan – Bahar ve yaz ayları pek çok eserde hasat vakti olarak geçiyor. Bilhassa nüfusu yaşlanan kentlerde hasadı gerçekleştirmek için her yıl bu dönemlerde tarlalarda çalışacak emekçiler aranıyor. Üstelik artık yalnızca hasat vaktinde değil, toprak hazırlama ve bakım basamaklarında da sıkça personel eksikliği görülüyor. Bu hususta Türkiye’de ‘mevsimlik işçi’ modeliyle ekseriyetle Güney Doğu Anadolu’dan personeller, hasat bölgelerine gidip konaklayarak akabinde konutlarına dönüyorlar. Fakat pandemiyle birlikte bu modelin sürdürülebilir olmadığının görüldüğünü belirten üreticiler, nüfusu yaşlanan üretici bölgeler başta olmak üzere iş ve makine hizmeti alabilecekleri ofisler kurulmasını bekliyor. Tarım ve Orman Bakanlığı ise bu bahisteki çalışmalarını ilerletiyor. Buna nazaran, kurulacak ‘profesyonel fiyatlı hizmet ofisleri’ bölgelerde personel bulma merkezi olacak. Ayrıyeten her çiftçinin makine/alet edinmesine gerek kalmayacak formda bu ofisler, ortak kullanım aslıyla bulundukları bölgedeki çiftçiye makine ve aletleri sunabilecek. Ayrıca toplumsal hakların uygunlaştırılması vesilesiyle bölge gençlerinin kendi kentlerinde kalmaya teşvik edilmesi de amaçlanıyor. 

‘İhtiyaca nazaran hareket edilir’

Tarımda nüfusun yaşlanmasıyla bilhassa kesimli, dağlık topraklarda çalışmak giderek zorlaşıyor. Genel olarak yabancı asıllı personellerin son yıllarda arttığı tarla ve bahçelerde pandemi boyunca bu sistemin de muteber olmadığı görüldü. Ayrıyeten artan maliyet baskılarıyla makine ve alet üzere değerli gereçlere hem erişimde zorluk çekildi, hem de satın alınması ve kullanımı çiftçinin üretim maliyetini yükseltti. Ayrıyeten tarlalarda çalışacak personellerin çalışma şartları da problemlerin başında geliyor. Bu sayede şartların da uygunlaştırılması sağlanmış olacak. 

Nüfusu yaşlanmış, dağlık ve küçük kesimli arazi yapısına sahip köylerde toprak işlemeden hasata kadar çeşitli işler için çalışan bulmanın giderek zorlaştığına dikkat çeken Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Süleyman Soylu, fiyatlı hizmet veren ve bakanlık ünitelerin tarafından tertibi sağlanan ofislerin bu açıdan çiftçinin en büyük yardımcısı olabileceğini söyledi. Soylu, “Tarımda en büyük sorun emekçi sorunu. Köylerden kente göçün de tesiriyle daima derinleşiyor. Bilhassa tarımın ağır yapıldığı yerde şu anda büyük oranda yabancı çalışanlarla işler gidiyor. Öteki yandan küçük aile çiftçileri, küçük arazi olduğu yerde herkes ekipman bulunduramıyor, bu hizmeti de alabileceği yerler bulunmalı. İşçilik de, ekipman da bu sayede sorun olmaktan çıkarılmalı. Bu yükün çiftçiden alınması, daha ekim yapmadan toplayacak insan aramak zorunda kalmaması lazım” diye konuştu. Soylu ayrıyeten, gençlerin köylerde ve yakın yerlerde konaklayabilmesi için yapılaşmanın bu alanlarda kolaylaştırılmasını, sosyal ömür kısıtlarının giderilerek teşvik edici uygulamaların sağlanması gerektiğini vurguladı. 

‘İyi çalışırsa tahlil olur’

Tarım Muharriri Ali Ekber Yıldırım, çiftçinin yaş probleminin dünyanın en kıymetli sorunlarından olduğuna dikkat çekerken, bu nedenle üretici bölgelerde işçilikle ilgili çeşitli meselelerin arttığını lisana getirdi. Yıldırım, “Üretici her sene ‘işçi bulacak mıyım?’ diye düşünmekten sıkıntılı. Personel bulduğunda ise o personellerin çalışma şartları epeyce elverişsiz oluyor. Ortak bir tahlil merkezi iki tarafa da yeterli kaidelerde hizmet sunabilir. İş arayan bulur, emekçi arayan bulur ve çalışanlar daha uygun kurallara kavuşur. Ayrıyeten bu merkezler sayesinde ortak makine parkı da kurulabilir. Her bir çiftçi alıp bir kenarda beklettiği aletlere hem çok para harcamaz, hem de yeni çıkan makinelere erişim olur ve bunları kullanabilen bireylere çarçabuk ulaşabilir” dedi.

Sosyal teminat öne çıkarılacak

Tarım ve Orman Bakanlığı yıllar prestijiyle köyünde olanın köyünde kalması, gençlerin topraklarını ekmeye devam etmeleri için çeşitli projeleri hayata geçiriyor. Genç Çiftçi Projesi kapsamında 2016-2018 yılları ortasında 3 yıllık bir programda toplam 47 bin 775 projeye 1.43 milyar lira hibe takviyesi verilirken, bu sayede 47 bin 775 gence istihdam sağlanmış oldu. Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi Programı kapsamında ise; 2006-2022 yılları ortasında 2.492 genç müracaat sahibine 278.1 milyon lira hibe takviyesi verildi. Programlar kapsamında gençler ve bayanlara olumlu ayrımcılık yapılıyor.

Kırsal bölgelerden kent merkezlerine süratli göç sebebiyle ilçe, köy ve beldelerde genç nüfus azalmasına dikkat çeken Bakanlık, genç nüfusun kente göçe sebepleri incelendiğinde; birinci sırada ‘sosyal güvence’ sorunu olduğuna vurgu yapıyor. Ayrıca toplumsal hayatın imkanlarından yararlanma talebinin de öne çıktığı belirtiliyor. Ziraî faaliyetlerin etkin ve verimli bir halde sürdürülebilmesi için kırsal alanda genç iş gücünün artırılması emeliyle kurulması planlanan profesyonel fiyatlı hizmet ofisleri ile ilgili olarak; kırsalda toplumsal garanti sisteminin geliştirilmesi ve böylece toplumsal sigorta sorunu yüzünden göçe maruz kalan şahısların kırsalda çalışmasını teşvik etmeye yönelik teşvik oluşturulacağı tabir ediliyor.