EYT’de ‘kademeli prim’ tartışması

Mithat Yurdakul / ANKARA – Milyonlarca kişinin beklediği emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) kanun teklifine nazaran, EYT’liler kademeli prim günleriyle emekli olabilecek.

Prim kaidesinin, EYT’lilerin beklediği üzere 5 bin günlük sabit sayı yerine, 5 bin ila 5 bin 975 gün ortasında kademeli olarak belirlenmesinin 1 milyon kişiyi etkileyebileceği, bu bireylerin 2 yıl 7 ay ila 3 yıl gecikmeli olarak emekli olabileceği belirtiliyor. EYT’lilerin emeklilikte temel alınacak prim gün sayılarında işe giriş tarihleri tesirli olacak. Pek birden fazla emeklilik için borçlanan EYT’liler, kademeli prim sisteminden vazgeçilerek herkes için 5 bin prim gününün geçerli olmasını istiyor.

Cumhur İttifakı ortağı partilerin milletvekillerinin imzasıyla TBMM’ye sunulan teklifle, 9 Eylül 1999 öncesi sigortalı olanlar için emeklilik yaşı koşulu kaldırılırken, hizmet müddeti bayanlarda 20 erkeklerde 25 yıl olarak öngörülüyor. Teklifteki prim günü koşulu ise tartışma yarattı. EYT’liler için prim gününde kademeli sistem getiren teklife nazaran, SSK’lı EYT’liler 5 bin -5 bin 975 gün ortasında değişen prim günleriyle emekli olabilecek.

Kademelendirme nasıl?

Buna nazaran, hizmet mühleti koşulunu tamamlayanlardan, birinci sigortalılık girişi Kasım 1980’e kadar olan erkekler 5 bin prim günüyle emekli olurken, bayanlar da Mayıs 1985 öncesi için tıpkı primle emekli olabilecek. Bu iki noktadan sonra ise prim sayıları artacak.

İşe giriş tarihine nazaran prim gün kuralları 5 bin 75, 5 bin 300, 5 bin 525, üzere sayılara çıkacak. Son olarak, Kasım 1998 ile EYT’yi doğuran 8 Eylül 1999 tarihli yasa ortasında işe girişi olan erkekler için 5 bin 975, Mayıs 1999 ile Eylül 1999 ortası işe giren bayanlarda prim kaidesi 5 bin 975’e ulaşacak. Bağ-Kur ve Emekli Sandığı kapsamındaki bayanlar 7 bin 200, erkekler ise 9 bin prim günüyle maddeden yararlanabilecek.

‘1999 hakları değil, 2002 temel alınıyor’

EYT Federasyonu Lideri Gönül Boran Özüpak, Milliyet’e yaptığı açıklamada, teklifteki kademeli prim koşulunun, EYT’lilerin emekli olmasını zorlaştıracağını tabir ederek, “5 bin prim gününü tamamlayanlar prim borçlanması yaptı. Borçlarının 2. taksiti geldi. Bunu ödemek için otomobillerini satan, tekrar işe giren oldu. EYT’de 1999 öncesi haklara dokunulmaması önceliğimizdi. Ancak düzenlemenin ayrıntılarının açıklanmaması bizi daima huzursuz etti. 2002’de emeklilik için kademeli prim koşulu getirilmişti. Burada 1999 yılındaki haklar değil, 2002 yılındaki düzenleme temel alınıyor” diye konuştu.

Teklife nazaran 1999 ve öncesi için yalnızca emeklilikte yaş koşulunun iptal edildiğini vurgulayan Özüpak, “1 milyon kişi üzere bir sayının etkileneceğini düşünüyoruz. EYT’lilerin, emeklilik için 5 bin 975 prim koşulu istenen noktada, 2 yıl 7 ay, 3 yıl üzere bir mühlet daha çalışması gerekecek. Gördüğümüz kadarıyla bunlara ekstra bir borçlanma imkânı da getirilmiyor. Yaş yüzünden iş bulmak da sıkıntı. Doğum borçlanması yapan kimi bayanlar, primleri tamamlayabilmek için yalvar yakar işe girmişlerdi. Bu unsurun geri çekilmesi için var gücümüzle uğraş edeceğiz” dedi.

EYT’LİLER 5 BİN GÜN BEKLİYORDU

TBMM’ye sunulan yasa teklifi metninin netleşmesinin akabinde, hesaplarını 5 bin prim gününe nazaran yapan ve eksik primleri için borçlanma yoluna giden pek çok EYT’li, emeklilik kurallarını karşılayamama tehlikesiyle karşı karşıya kaldı.

Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin’in daha evvel yaptığı açıklamada, “EYT’de 1999 öncesi ve 5000 prim gün kaidesini değiştirmiyoruz” dediğine dikkat çeken EYT’liler, teklifin mevcut haliyle kaç prim gününe gereksinim duyduklarını bilmediklerini lisana getirerek, teklifin TBMM sürecinde değişiklik yapılması gerektiğini tabir ediyorlar.