EYT sorunu nasıl ortaya çıktı? Tahlil için geri sayım başladı

TRT Haber’den Köksal Akpınar’ın haberine nazaran, her şey 1950’de ihtiyarlık sigortası kanunu ile başladı. Üzerinden 72 yıl geçti. Ortalama 5 yılda bir kanun değişti. Bugün ise yaş kuralı 65.

4447 sayılı kanun geride milyonlarca mağdur bıraktı. O mağdurlar emeklilikte yaşa takıldı.

Emeklilik sistemi, siyasi partilerin öncelikli gündemi oldu. Ekonomik şartlara nazaran pirim gün sayısı ve yaş kuralı ya artırıldı ya da düşürüldü.

Birinci Özal hükümeti de yaş koşuluna kademe getirdi. 10 Ocak 1986 tarihinde emeklilik yaşı 5 yıl yükseltildi. Böylelikle bayanlar 55, erkekler ise 60 yaşında yaşlılık aylığına kavuştu.

6 yıl sonra ise DYP-SHP koalisyonu yaş kaidesini iptal etti. 3774 sayılı kanun ile yükseltilen yaş yürürlükten kaldırıldı. Aslında Meclis’ten geçtiğinde Cumhurbaşkanı Turgut Özal kanunu veto etti. Fakat düzenleme değiştirilmeden kabul edildi.

27 Şubat 1992 tarihinde resmi gazetede yayımlandı. Emekli olmak için aranan yaş kaidesi ortadan kalktı. Böylelikle bayanlar 20, erkekler ise 25 yıl hizmet müddetiyle emekli oluyordu.

EMEKLİLİK YAŞI 3 SEFER DÜŞÜRÜLDÜ

Emeklilik yaşı bugüne kadar 3 kere düşürüldü. Üçünde de Demirel hükumetlerinin imzası vardı. Yaşın son düşürüldüğü tarihin üzerinden 7,5 yıl geçti. Ortalama emeklilik yaşı bayanlarda 38, erkeklerde 43’e kadar geriledi.

Sosyal güvenlik sistemi derinden etkilendi. 20 yıl çalışan bayana 35 yıl, 25 yıl çalışan erkeğe ise ortalama 30 yıl emekli maaşı ödendi.

Özetle; çalışan/emekli istikrarı bozuldu. Bütçe üzerinde ağır yük oluştu. 17 Ağustos 1999 zelzelesi ise finansal sistemi alt üst etti.

On binlerce insan hayatını kaybetti. Yüz binlerce kişi evsiz kaldı. DSP-MHP-ANAP koalisyonu şimdi üçüncü ayını doldurmamıştı. Halk, enkaz altından gelecek sese odaklandı.

Hükümet ise sarsıntıdan 4 gün sonra Meclis’e torba kanun getirdi. Kamuoyu kanun unsurlarını gereğince tartışamadı. 7,5 yıl evvel kaldırılan yaş kaidesi yine getirildi. Bayanların 58, erkeklerin emeklilik yaşı 60’a kadar uzatıldı.

Kanun 8 Eylül 1999 tarihinde resmi gazete yayımlandı. EYT hayatımıza birinci defa bu türlü girmiş oldu. Geride milyonlarca mağdurun oluşacağını kimse kestirim edemezdi.

Ana muhalefetteki Fazilet Partisi Meclis’te 111 sandalyenin sahibiydi. Yaş koşulunun iptali için Anayasa Mahkemesi’ne başvurdu. Mahkemenin önünde partinin kapatılması için açılan dava belgesi da vardı. Bayanlarda 58, erkeklerde 60 yaş kaidesini mahkeme ters bulmadı. İptal istemini reddetti.

Yasadaki kademeli geçişi ise mahkeme iptal etti. 23 Şubat 2001’de yürütmeyi durdurdu. 4 ay sonra Fazilet Partisi temelli kapatıldı. 2002 Mayıs’ında tekrar düzenleme yapıldı. 8 Eylül 1999’dan evvel sigortalı olanlar için kademeli emeklilik sistemi devreye girdi.

EYT’DE TAHLİL YAKIN

İlk SGK işe giriş bildirgesi yalnızca çalışan ile patron ortasındaki akit değil. Birebir vakitte devletin çalışma hayatıyla ilgili tuttuğu birinci kayıt. İşe başlama tarihi emekli olunacak vakti da tayin ediyor.

Ancak 4447 sayılı yasa, sigortalının emeklilik tarihini değiştirdi. O denli ki, 18 yıla kadar değişen müddetlerde gecikmelere neden oldu. Vakit içinde mağdur olanların sayısı milyonları buldu. Bugün sorunun tahlili, hiç olmadığı kadar yakın.

Emeklilikte yaşa takılanlar 23 yıldır Türkiye’nin gündeminde. Tahlile yönelik formülün yeni yılla birlikte hayata geçmesi bekleniyor.

“ARALIK AYINDA BİR BASIN TOPLANTISIYLA ETRAFLICA KAMUOYUYLA PAYLAŞACAĞIZ”

Öte yandan Bakan Alım, emeklilikte yaşa takılanlarla (EYT) ilgili çalışmanın son evresine gelindiğini söyledi. EYT konusundaki bir soru üzerine de Alım, “Çalışmamız son kademesinde. Tamamladık diyebilirim. Aralık ayında bir basın toplantısıyla etraflıca kamuoyuyla paylaşacağız. Çalışmamız teknik olarak bitti, Cumhurbaşkanımıza sunacağız. Sayın Cumhurbaşkanımızla paylaştıktan sonra onu Meclis’e intikal ettiririz.” dedi.

Bakan Alım, bakanlığın gündeminde olan kontratlı işçi, süreksiz emekçiler, taşeron çalışanlar ve EYT mevzularındaki çalışmaların Aralık ayına kadar tamamlanarak kamuoyuna açıklanmış ve Meclis takvimine alınmış olacağını belirtti.