Zelzelesi bu türlü anlattı: ‘Dolap kırıldı, nasıl tamir olacak?’ Çocukların tek tedavisi oyun!

Gonca Kocabaş / Milliyet.com.tr – 13 milyon kişiyi derinden etkileyen Kahranamaraş merkezli sarsıntı felaketinin vurduğu 11 vilayette sarsıntısı yaşamış ve hayatta kalmayı başarmış çocuklar şu an çadırlarda yaşamaya başladı. Lakin zelzele bölgelerindeki çadırlarda kalan farklı yaş kümelerindeki çocuklar, yaşanan bu büyük afet sonucu önemli bağlantı sıkıntıları yaşayabiliyor. Uzman Klinik Psikolog Ceren Gümüş Yaşa‘ya göre yaş kümelerine nazaran değişse bile zelzelenin çocuklardan üzerine yarattığı birden fazla tesir var. Çocuklar ortasında duygusal ve davranışsal istikametten farklılıklar yaşanabileceğine değinen Yaşa, “Konuşmada sorun yaşamak, suskunlaşmak yahut çok konuşkan olmak, çok hareketli olmak ya da çok ağlamak en fazla görülen yansılardan. Ebeveynleri ya da yakınları hayattaysa onlardan uzaklaşmak istemeyebilirler. Şayet sarsıntı bölgesinde değilse lakin bir biçimde buna şahit olduysa meskenden ve ebeveynlerinden ayrılmakta zorlanabilirler” bilgisini paylaştı.

Tuvalet alışkanlığı kazanmış olan bir çocuk zelzeleyle alakalı haberlere, manzaralara maruz kaldıysa altına kaçırmanın da görülebileceğini lisana getiren Uzman Klinik Psikolog Yaşa, “Çocuklar yetişkinler üzere değillerdir. Hislerini söz etmekte yahut hisleri anlamakta zorlanırlar. Zira çocukların yaşadıklarının ne olduğunu anlaması ve sakinleşebilmek için bir yetişkine muhtaçlığı vardır. Çocukların kendisini bir oyun yahut sanatsal çalışmalar aracılığıyla tabir edip rahatlarlar. Bu yüzden oyun çok önemli” diye konuştu.

‘YAŞADIĞI TRAVMAYI OYUN ARACILIĞIYLA ATABİLİR’

Resim çizmek, sanatsal yansıtmaların yapılması, kıssaların anlatılması, hareketli çalışmaların yapılmasının değerine dikkat çeken Psikolog Ceren Gümüş Yaşa, çocukların kepçeyle, itfaiye aracıyla, vinçle, iş makinesiyle oynayabileceğini, bunların onları travmatize etmeyeceğini söyledi. “Depremi yaşamış yahut sarsıntıdan uzakta bile olsa haberlerde görmüş olan çocukları da bu tıp oyuncaklarla oynarken bulabiliriz” diyen Yaşa, “Oynarken, etrafındaki başka arkadaşları ya da ailesini de oyuna katmak isteyebilir yahut tek başına oynayabilir. Münasebetiyle burada çocukların oynadığı oyunu bozmadan ‘Sen ne oynuyorsun?’, ‘Başka bir şeyle oyna’, ‘Böyle oyun mu olur’ demeden ne anlatmak istediğini görmeye çalışmak bizim için çok değerli. Deprem bölgesine itfaiye aracı, kurtarma aracı, polis aracı, hemşire, tabip setleri, peluş oyuncaklar, insan figürlerine ilişkin oyuncaklar, bebekler, lego setleri, oyun hamuru, kum, kil, parmak boya, boya kalemleri, boya defteri gönderilebilir. Yüz sözlerine ilişkin kartlar gidebilir, yüz tabirlerine ilişkin çizimler yapılabilir. Çocuk yaşadığı o gerilimi, acıyı ve travmayı oyun aracılığıyla atabilir” açıklamasını yaptı.

‘KIRIK VE BOZUK OYUNCAKLAR GÖNDERİLMEMELİ’

Bazı çocukların oyun oynamak istemeyip bir köşede kalmak isteyebileceklerini lisana getiren Ceren Gümüş Yaşa, “Kimi çocuk oyuncağı atabilir, fırlatabilir kimi de yapıp yapıp bozabilir, yıkabilir ya da yıkıp toplayabilir. Hasebiyle oyunların engellenmeyerek gözlenmesi, çocuğun diğer oyunlara yönlendirilmemesi gerekir. Çocuk oyun oynarken yahut bir hissini ortaya çıkardığı vakit kendisinin yanında kalabilecek, destekleyecek bir yetişkine muhtaçlığı var. Aynı vakitte oyuncaktan çok hırka, battaniye, örtü, peluş oyuncak, yumuşak top da bu evrede güzel gelecektir. Fotoğraf defteri, boya kalemi, boya kitabı üzere sanat materyallerinin olması da kıymetli. Zira yazarak, çizerek, boyayarak bazen de yırtıp atarak dengeyi kuracaklar” deyip bilhassa sarsıntı bölgesindeki çocuklara gönderilecek oyuncaklarla ilgili şöyle konuştu:

‘BURADA ÇOCUKLAR YORGUN VE UYKUSUZ’

Şu an Dünya İnsani Dayanışma Derneği (World Human Relief) ile Hatay, Antakya’da olan Psikolojik Danışman ve Oyun Terapisti Merve Şahin ve arkadaşlarının depremzede ailelere yardım götürmenin yanında önceliklerinden biri de ruhsal birinci yardım sağlamak. “Sahaya çıktığımızda buradaki depremzede çocuklar bizleri elbette telaşlı ve yorgun gözlerle karşılıyorlar. Çabucak bir tanıdıklarının yanına gitmeye çalışıyorlar. Bu çok anlaşılır zira günlerdir koca bir kaosun içindeler. Birden fazla vakit yaşları gereği ‘Anlamıyor’ diye düşünsek de olayın çok farkındalar” diyen Merve Şahin’e nazaran çocukların yorgun olmalarının bir nedeni de uykusuzluk. “Burada hala artçılar devam ediyor ve bazen sahiden şiddetli oluyor. Ailelerinden edindiğim bilgilere nazaran bu sebeple gece deliksiz bir uyku uyumak maalesef şu an çocuklar için mümkün olmuyor” diyen Şahin şunları da ekledi:

‘OYUNA HAYIR DİYEN BİR ÇOCUKLA KARŞILAŞMADIM’

Sayıları az da olsa bağlantı konusunda daha art planda kalan ya da sözcüklerle anlaşamadıkları çocukların da olduğunu, bu noktada da devreye oyunların girdiğine değinen Merve Şahin, “Oyun aracılığıyla onlarla bağlantıya geçmek, bağ kurmak kolay oluyor. Şu ana kadar oyuna ‘hayır’ diyen bir çocukla karşılaşmadım. Ne demişler; çocuğun lisanı oyundur” açıklamasında bulundu. Oyuncaksız, oyunsuz kalmanın çocukları ne kadar fazla etkilediğini fark edip toplumsal medya aracılığıyla boya kalemi, defter, oyuncak dayanağı istediğini anlatan bir görüntü paylaşan Merve Şahin, “Sandığımdan çok fazla etkileşim geldi. Yayımladığım görüntü 2 günde yaklaşık 550 bin izlenme aldı. Çok fazla kitap, gelişim setleri, oyuncak, boya dayanağı geldi ve gelmeye de devam ediyor. Kısa müddette birçok çocuğa bunları ulaştıracağız. Sizin aracılığınızla da buradan takviye veren herkese teşekkür etmek istiyorum” dedi.

Hangi oyun tercih edildiğinin hiçbir ehemmiyeti olmadığını aktaran Şahin, “Şu an ruhsal birinci yardım için alandayız ve bu yardımı da çocuklara oyunlar aracılığıyla verebiliyoruz. Bu yüzden burada hepsiyle çeşit çeşit hatta o an doğaçlama oyunlar oynuyoruz ve bu süreçte herkes -biz de dahil- çok keyif alıyoruz. Ancak temel muhtaçlıklar olan barınma, beslenme, güvenlik depremzedeler için sağlanabildikten sonra bu bölgelerde psikososyal müdahalelere başlayacağız ve bu etapta oynadığımız oyunların, kullandığımız oyuncakların, okuduğumuz kıssaların kıymeti ve aşikâr bir emeli olacak” ifadelerini kullandı.

İlk gittikleri mahallede biri 3, başkası 5 yaşında iki kız çocuğuyla tanıştığını söyleyen Ruhsal Danışman ve Oyun Terapisti Merve Şahin, çocuklarla olan anısını şu sözlerle aktardı: