Tarih dedektifleri enkazları tarıyor

ERCAN SARIKAYA/ ERCAN ARSLAN- Hatay ile birlikte 11 ili vuran zelzelelerde 46 binden fazla vatandaş hayatını kaybetti, yüz binlerce bina da yerle bir oldu. Yıkılan binalar ortasında konutların yanı sıra cami, mescit, hamam, çeşme üzere tarihi yapılar da var. Kültür ve Turizm Bakanlığı yıkılan tarihi binaları tekrar nasıl ayağa kaldırabilirim fikri ile harekete geçti ve “Bilim kurulu” oluşturdu.

Bu heyet da başta Hatay olmak üzere öteki vilayet ve ilçelerde ağır hasar gören tarihi yapılardaki nitelikli materyalin ayıklanarak envanterlenmesi ve onarıma altlık oluşturması emeliyle çalışma yapmak için bir ünite kurdu. Bu ünite Kafkas Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Kısım Lideri Doç. Dr. Muhammet Arslan başkanlığında çalışmalarına başladı.

Türkiye’de birinci sefer uygulanan “enkaz arkeolojisi” ile tarihi eserler yine hayata döndürülüyor.

Türkiye’de birinci kez!

Bilim heyeti bünyesinde oluşturulan bu ünite ile birinci kere Türkiye’de zelzele sonrası enkaz arkeolojisi uygulaması başlatıldı. Yapılan çalışmada uzmanlar buldukları tarihi yapıtları yeni keşfetmiş üzere titiz bir çalışma ile enkazdan çıkarıyor ve müdafaaya alıyor.

Alanda çalışan uzmanlar tarihi yapıtları enkazlardan çıkartırken hafif hasarlı binalara kendileri giriyor. Lakin ağır hasarlı binalardaki tarihi elementlerin bulunması için özel bir takım Hatay’a gelecek. Grup alanda çalışacak hocaların üstüne binaların devrilmemesi için ön önlemleri alacak. Daha sonra da uzmanlar enkaza girecek.

Uzmanların çalışmasını Milliyet görüntüledi. Grup lideri Doç. Dr. Muhammet Arslan yapılan kurtarma çalışmasını şöyle anlattı:

 “Asrın felaketini yaşadık. Yalnızca insanlarımız değil, birebir vakitte kentlerimiz ve kültür varlıklarımız da depremzede oldu. Bu eserler yalnızca taşıyıcılar üstünde yükselen eserler değil, üzerlerindeki kitabe üzere tarihi evrakları ve öteki ögeleriyle bir bütünlük oluşturmaktadır. Bunlar enkaz altında kalmış ‘can’ üzeredir. Eserlerimize kimlik ve ruh katan bu ögelerin inançlı bir formda ayırt edilmesi son derece değerli. Bu çalışmalarla enkaz haline gelmiş olan cami, mescit, hamam, çeşme ve konut üzere kültür varlıklarımızdaki kitabe, bezemeli taşlar, mihrap ve minber süslemeleri, sütunlar, sütun başlıkları, kapı kanatları üzere nitelikli malzemeyi ayıklamayı amaçlamaktayız. Daha sonra bu yapıtları belgeleyip envanterledikten sonra ilgili müzelere teslim edeceğiz.”

Uzmanların Türkiye’nin farklı üniversitelerden istekli hoca ve öğrencilerden oluştuğunu anlatan Arslan, şunları anlattı: “Ülkemizdeki farklı üniversitelerden başta sanat tarihçilerin oluşturduğu takımımız arkeolog, mimar, inşaat mühendisi üzere farklı kısımlardan oluşmaktadır. Lisans, yüksek lisans ve doktora öğrencilerimiz de çalışmalarımıza eşlik etmektedir.

Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’nün müsaadesi, teknik takviyeleri ve finansıyla yürütülen çalışmalar Antakya özelinde yaklaşık 300 hektarlık alanda ve yaklaşık 50 civarı taşınmaz eser üzerinde gerçekleştiriliyor. Çalışmalar sonucunda yaklaşık 200 adet nitelikli yapıtın ayıklanması hedeflenmektedir.”