Binada riski artıran ‘yapı modası’ oldu!

DUYGU ERDOĞAN  – Kahramanmaraş merkezli iki büyük sarsıntı akabinde bölgede ‘yumuşak kat’ uygulamasının yapılarda riski artıran etkenlerden olduğu tabir edildi. Ayrıyeten tıpkı husus İzmir zelzelesinde de dikkat çekmişti. Yumuşak kat, taban katı dükkan olarak kullanılan asma kat mantığına dayanan başka katlara nazaran daha yüksek ve boş alanlar olarak biliniyor. Dış duvar alanları yerine camekanlarla oluşturulan, öbür katlara nazaran farklı ve yüksek kolon uzunlukları olan bu alanlar yumuşak kat olarak ele alınıyor.

BİNA BAZLI DÖNÜŞÜMDE

Yapı projelendirmesi esnasında gerçek planlanmayan bu alanların muhtemel bir sarsıntı esnasında zelzele hasarını artırdığı görülüyor. İstanbul özelinde taban katı dükkan olarak kullanılan yapılarda risk tespit başvurusu olmasa bile kontrol talep eden vatandaşlar, tıpkı vakitte yumuşak kat riskleri konusunda da bilgilendirilme daveti yapıyor.

Bu alanlar tıpkı otopark üzere bir manzara mantığına dayanıyor. Boş bırakılan alanlar camekan olarak mağazanın sergilenmesinde kullanılıyor. Bu haldeki dükkan alanları bir kısmı dükkan, bir kısmı depo ya da atölye mantığı ile satılıyor ya da kiralanıyor. 

Eski yapılarda da örnekleri olmasına karşın son yıllarda bilhassa mahalle içinde bina bazlı dönüşümlerde sık uygulanıyor. Yapı sahibi, stant alanı geniş bu alanı ticari olara satarak ya da kiralayarak daha fazla gelir elde etmeyi amaçlıyor.

Uzmanları ise yapı şayet proje bazında bu biçimde planlandıysa ve buna nazaran güçlü hale getirildiyse bir sorun görmüyor. Fakat yapı tamamlandıktan sonra açılan boşlukların, kırılan iç duvar yahut ziyan verilen yapı bütünlüğünün büyük bir risk teşkil ettiğini tabir ediyor. 

‘GÜÇLENDİRİLMELİ’

Proje çizimi esnasında dikkate alınmış ve buna nazaran ruhsatı sağlanmış yapılar için yumuşak kat konusunda paniğe kapılmaya gerek olmadığını belirten Deprem Güçlendirme Derneği (DEGÜDER) Lideri Sinan Türkkan, lakin sonradan oluşturulan bu türlü alanlar varsa kesinlikle güçlendirme ile tahlilinin sağlanması gerektiğini söyledi. Türkkan, “Yumuşak kat, zemininde dükkan olan ve bu alanları üst katlardan farklı yükseklik olan yapılardır. Şayet proje basamağında çözülmediyse kesinlikle bina kat adedi ve yüksekliğine nazaran tahlili sağlanmalı. Bunun için yapılacak güçlendirme metodları da var” dedi. 

İzmir İktisat Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Kısım Lideri Prof. Dr. Celalettin Kozanoğlu, projede bu biçimde en başından yapılan ve buna nazaran planlanan alanlarda sorun olmadığını fakat daha sonra boşaltılan alanlarda riskin yüksek olduğunu lisana getirdi.

Kozanoğlu, “Bu alanı proje başında dolu ve olağan bir zemin alanı olarak düşünüp sonrasında boşaltıp yumuşak kat haline getirmek elbette tehlikeyi artırır. Zira statik hesaplar buna nazaran yapılmamış olur. Yani temel sorun, projede olmayanı ek etmek ya da çıkarmak riski her vakit artırır” diye konuştu.