Yurt dışında çalışan çalışanlara hoş haber! Yargıtay’dan emsal karar

Yabancı bir ülkede HES ve baraj inşaatı işinde lokomotif operatörü olarak bin 863 euro net maaş karşılığında çalışan emekçi, alacaklarının ödenmediği gerekçesiyle İş Mahkemesi’nin kapısının çaldı.

İZİN FİYATI VE TAZMİNATINI ALAMAYAN PERSONELE HOŞ HABER

Davacı emekçi, 19.00-07.00 saatleri ortasında haftanın 7 günü, hafta tatilleri, ulusal bayram ve genel tatil günleri dahil çalıştığını, bu çalışmaların karşılığı fiyatların ödenmediğini öne sürdü. Çalıştığı müddet boyunca yıllık müsaadelerinin kullandırılmadığını ve karşılığı fiyatının ödenmediğini, iş kontratının davalılar tarafından haksız ve bildirimsiz olarak feshedildiğini, buna karşın kıdem tazminatı ve ihbar tazminatının ödenmediğini belirterek kıdem ve ihbar tazminatı ile bir kısım personellik alacaklarının tahsilini talep etti. Davalı şirket, savları reddetti. Mahkeme davanın kısmen kabulüne hükmetti. Davalı şirket kararı istinaf etti.

Bölge Adliye Mahkemesi, davalının itirazını kabul etti. Bunun üzerine davacı personel, kararı temyiz edince devreye Yargıtay 9. Hukuk Dairesi girdi. Emsal bir karara imza atan Heyet, gurbetçi emekçilerin, alacak davaları tartışmalarına yeni bir boyut kazandırdı. Kararda şöyle denildi:

YARGITAY SON NOKTAYI KOYDU!

“Somut uyuşmazlıkta, davalı şirketler oluşturdukları ismi iştirakin Arnavutluk maddelerine nazaran kurulup tescil edilen bir kuruluş olduğu ortadadır. Davacı ile davalı şirketler ortasında imzalanan yurtdışı iş kontratında, tarafların iş bağlantısındaki hak ve yükümlüklerinin Arnavutluk mevzuatına atıf ile belirlendiği üzere 9. unsurunda de mukavele hususlarında belirtilen konularda Arnavutluk Cumhuriyetinin İş Kanununa nazaran hareket edileceğinin düzenlendiği görülmektedir. Öteki yandan, davacı kelam konusu iş mukavelesi çerçevesinde tüm hizmet müddeti boyunca yalnızca davalıların Arnavutluk’ta bulunan işyerinde çalışmış olup, bu durumda mutad işyerinin de personelin işini fiilen yaptığı yer olan Arnavutluk olduğu sabittir. Tüm bu konular dikkate alındığında, taraflar ortasında MÖHUK’un 27/1. kararı çerçevesinde hukuk seçimi muahedesi bulunduğundan ve tıpkı vakitte Arnavutluk hukukunun, mutad işyeri hukuku olduğu gözetildiğinde uyuşmazlığa bu hukukun tatbik edilmesi gereklidir. Bu durumda yapılacak iş; Mahkemece gerekirse Arnavutluk hukukunda uzman bir eksperden de rapor alınmak suretiyle uyuşmazlığın Arnavutluk Hukukuna nazaran çözümlenmesinden ibarettir. Sonuç itibariyle; uyuşmazlıkta uygulanacak hukukun yanlış tespitiyle sonuca gidilmesi bozmayı gerektirmiştir.”

FIRÇA ATAN AMİR İÇİN FLAŞ KARAR

Öte yandan çalıştığı fabrikada, makinenin arızalanması üzerine yanına gelen üretim şefinin fırçasına maruz kalan emekçi, hayatının şokunu yaşadı. Öfkelenen üretim şefi, çalışana ‘Lan oğlum o elini cebinden çıkar’ diyerek emekçinin üzerine yürüdü. Ortaya giren çalışanlar, amiri ve amirinin öfkeli kelamlarına maruz kalan emekçiyi uzaklaştırdı. Akabinde, emekçi kovuldu.

İş Mahkemesi’nin yolunu tutan mağdur emekçi, haksız uygulama sonucu kıdem ve ihbar tazminatının tarafına verilmediğini; kıdem ve ihbar tazminatı alacaklarının olduğunu ileri sürerek; davanın kabulüne karar verilmesini talep etti. Davalı patron ise davacının şirketten hiçbir hak ve alacağının bulunmadığını, çalışma mühleti boyunca çalışmaya bağlı olarak hak etmiş olduğu her türlü tüm fiyatlarının ve eklentilerinin eksiksiz olarak davacıya ödendiğini öne sürdü.

Olayın sataşmadan ötürü gerçekleştiğine dikkat çeken İş Mahkemesi, davacının amiri pozisyonunda olan kişinin üzerine yürümesinin sataşma niteliğinde olduğunu ve işverence yapılan feshin haklı olduğu münasebeti ile davanın reddine hükmetti.

YARGITAY: “AMİR, EMEKÇİYE KÜÇÜLTÜCÜ LAF SÖYLEYEMEZ”

Kararı davacı temyiz edince devreye Yargıtay 9. Hukuk Dairesi girdi. Yüksek Mahkeme, personelin ulu orta fırçalanmasının yasaya karşıt olduğuna dikkat çekti. Kararda şöyle denildi: “Davacının iş akdinin İş kanunun 25/II-d hususu mucibince haklı nedenle feshedildiği anlaşılmaktadır. Şahitler; amirin, ‘lan oğlum elini cebinden çıkar’ dediği davacının eline uzandığını söz etmişlerdir. Ardından davacının da bu kelam ve davranışa reaksiyon gösterdiği ama yumruklama yadanin üzerine yürüme üzere davacı fiili olmadığını beyan etmişlerdir. Ayrıyeten belge içinde alınan CD çözümleme tutanağında ise davalı beyanına nazaran davacı olan siyah giysili şahsın el kol hareketi yaptığı iki kişininde bu şahsı tutarak çektiği , rapor edilmişse de olayın birinci çıkış sebebinin amirin kelam ve davranışı olduğu anlaşılmaktadır.

İşyerinde amir pozisyonda olması , çalışana ‘lan oğlum elini cebinden çıkar’ diyerek, küçültücü , tahrik edici söz kullanma hakkı vermediği üzere , davacının verdiği reaksiyonun ise birinci hareket ve tahrik edici hareketin karşı taraftan gelmesi nedeni ile haklı fesih boyutuna varmadığı evrak çerçevesinden anlaşılmaktadır. Davacının tahrik sonucunda sarfettiği kelamlar olsa da vurma ya da hakarete varan kelam ve davranışı olmadığı bu nedenle davacı hareketinin haklı fesih boyutuna varmadığı , yapılan feshin lakin geçerli fesih olarak kabul edilebileceği anlaşılmakla , feshin haklı olduğu münasebeti ile davanın reddine dair verilen kararının bozulması gerekmiştir. Kararın bozulmasına oy birliği ile hükmedilmiştir.”