Toplumsal cinsiyete hassas medya için çalışma atölyesi

AHENK BAYAZIT İstanbul – UN Women tarafından düzenlenen “Toplumsal Cinsiyete Hassas Medya Atölyesi” çalışması, İstanbul Beyoğlu’ndaki Cezayir Toplantı Salonu’nda düzenlendi. Atölyeye katılan Milliyet gazetesi çalışanları, “toplumsal cinsiyet eşitliği ile ilgili temel kavramlar”, “HeforShe’yi anlamak”, “eşitsizlik alanlarını görmek”, “medya uygulayıcıları olarak rolümüz; toplumsal cinsiyet eşitliğinde yeterlilik sorunları”, “kültür sanayisi; eğlence-film-müzik-spor medyası ekseninde cinsiyetçi mercekler ve toplumsal cinsiyete hassas ve dönüştürücü çalışmalar”, “medya çalışanlarını tahlil etme”, “kültür sanayisi; diziler, mecmualar ve emsal medya ile bayana yüklenen roller” mevzu başlıkları altında eğitim aldı.

Prof. Dr. Nezih Orhon’un moderatörlüğünde interaktif olarak yapılan çalışmada; yazılı basın, TV ve internet, toplumsal medya aracılığıyla oluşturulan haberlerde toplumsal cinsiyet eşitliğine hassas olmanın değerinin altı bir kere daha çizildi. Eğitim kapsamında iştirakçiler; bayan ve erkeğin aile hayatı, iş hayatı, eğitim hayatı, toplumsal hayat, siyaset, akademi dünyası ve medyadaki görünürlüğüne ilişkin aktüel dataları öğrenme ve kıymetlendirme imkanı buldu. Çalışma kapsamında bayan ve erkeğin birer özne yahut başrol olarak yer aldığı haberlerde, reklamlarda, dizi-filmlerde tercih edilen lisanın, yöneltilen soruların, uzman görüşlerinin, kullanılan görsellerin nasıl farklılık gösterdiği fotoğraf ve görüntülerden gösterilen örneklerle gözler önüne serildi.

Eşitlik varsa memnunluk var

Prof. Dr. Nezih Orhon, yaptığı sunumda, toplumsal cinsiyet eşitliği konusunun gündelik hayata yansımalarını da aktüel araştırmalar üzerinden paylaştı. Buna nazaran; toplumsal cinsiyet eşitliğine hassas ülkelerde; ailelerin ve çocukların daha sağlıklı ve başarılı olduğu, ilaç kullanımının azaldığı, hata oranının epeyce düşük olduğu, bu ülkelerde bayan ve erkeklerin daha keyifli bir hayat sürdüğü tespitine yer verildi.

Medyaya öneriler

Eğitimde toplumsal cinsiyet eşitliği konusunda medyaya düşen vazifeler konusu da geniş ve detaylı bir biçimde ele alındı. Bu kapsamda özetle şu tekliflere yer verildi:

– Haber yazılırken cinsiyetçi ve taraflı klişelerden kaçınılmalı, şahısların kimlikleri değil beyanları temel alınmalı. Sıfat kullanımında abartılı ve gerçek dışı tabirler tercih edilmemeli.

– Şiddet içerikli haberlerde saldırganla empati kuran bir lisan kullanılmamalı. Şiddet mutlaka romantize edilmemeli. “Yasak aşk, kıskançlık cinayeti, töre cinayeti” üzere sözlerden uzak durulmalı. Haber vasıtasıyla şiddet yine üretilmemeli.

– Açık uçlu ve kapalı uçlu soruların ve soruları yanıtlama müddetlerinin istikrarlı olmasına itina gösterilmeli.

– Haberin magazinleştirilmesinden ve popülist bir yaklaşımdan kaçınılmalı. Tarafsızlık ve kamu faydası gözetilmeli. Özel hayat ihlal edilmemeli.

– Haberde kullanılan görsellerin içerikle ahengine ve hususa katkısına dikkat edilmeli. Görsellerde direkt yahut dolaylı olarak bir şiddet olup olmadığına ihtimam gösterilmeli. Bayan vücudu üzerinden tık alma, daha çok okunma vs üzere yaklaşımlardan uzak durulmalı.

– Haberde çocukların isimleri ve fotoğrafları kullanılırken hassasiyet gözetilmeli, mağduriyet oluşturulmamalı.

– Toplumsal cinsiyet eşitliğine hassas bir lisan oluşturulmalı. Örneğin; “bayan” yerine “kadın”, “adam” yerine “insan”, “baba ocağı” yerine “memleket”, “kadınlarımız” yerine “kadınlar”, “işinin eri” yerine “işinin ustası”, “çocuk gelin” yerine “çocuk yaşta evlilik”, “sportmen” yerine “sporcu”, “teknik adam” yerine “teknik direktör” sözleri tercih edilmeli.

HAZIRLAYAN: PINAR AKTAŞ pinar.aktas@milliyet.com.tr