Son dakika: En büyük pürüz metrekare! ‘Böyle yakalanırsak biz bu binaların altında kalırız’

GÜLDEN ÇOKTAN İstanbul – Kahramanmaraş merkezli sarsıntıların akabinde uzmanlar, İstanbul’daki zelzele tehlikesinin altını daima çizerken, megakentin nüfus yoğunluğu bakımından en büyük dördüncü ilçesi olan Bağcılar’da son bir yılda on site ve 830 bağımsız kısmın yıkımı gerçekleştirildi. Bununla birlikte sekiz sitede yaklaşık bin 223 bağımsız kısım için de yıkım kararı çıkartıldı. Toplamda 2 bin 100 çürük yapının dönüşümü gerçekleştirilmiş olacak. Bağcılar Belediye Lideri Abdullah Özdemir de, şu an tek gündemlerinin kentsel dönüşüm olduğunu belirterek, bu bahiste en büyük destekçilerinin bayanlar olduğunu söyledi. Dönüşüm projelerini girdaba sokan ve dönüşüme pürüz olan en büyük etken ise vatandaşların metrekare hesabı.

Bağcılar’da kentsel dönüşüm çalışmalarını nasıl yürütüyorsunuz?

Bağcılar Belediyesi, 2012 yılında birinci Kentsel Tasarım Müdürlüğü’nü kuran, Ümraniye’den sonra ikinci belediye. Bu merkezde ortalarında yer bilimcileri, mimarlar, mühendisler, kent planlayıcıları üzere alanında uzman 63 işçi çalışıyor. Taleplerin artması nedeniyle gereksinimleri karşılamak için işçi sayımızı artıracağız. On yıllık süreç içerisinde 3 bin binanın yenilenmesini sağladık. Yaklaşık 3 bin 600 binanın yıkımı gerçekleştirildi. Sarsıntı sonrasında yapıları da alınan ruhsatları da oranladığımızda Bağcılar’da yaklaşık yüzde 28 civarında yenilendi. Yüzde 72 oranında sarsıntı öncesi bina var. Biz, 1999 öncesi yapılmış bütün binaların dönüştürülmesini dilek ediyoruz.

Evlerini dönüştürmek isteyen vatandaşlar için süreç nasıl işliyor?

Vatandaşlarımızın bir kısmı, “Bizim binalarımız eski. Buraları dönüştürün” diye geliyor. Buradaki grubun tek işi bu. Vatandaşlarımızın taleplerini alıyoruz. O bölgede nasıl bir dönüşüm olur diye düşünüyoruz. Bölgede dönüşüm konusunda deneyim sahibi mahallî müteahhitlerle de görüşüyoruz. Bizim müdürlüğümüz hem vatandaşın hem de müteahhitin taleplerini alıp tek tek yeni bir yapı kaç metrakare olur diye hesaplıyor. Sonrasında bunlar birleştiği vakit bir imar artışı oluyor. Bir tarafta da müteahhitin masrafları var. Bu masrafların karşılanması ve bir tık da fazla kazanması için bir pahanın ele geçmesi lazım. Bu nasıl oluru araştırıyoruz. İstanbul’da birçok ilçede toplulaştırma dediğimiz parselleri birleştir, ortadaki yolları da parsellere hitap ediyorsa kaldır, bir bütün olarak bölgeyi dönüştür sistemi işliyor. Bunu yaparken şu kadar parseli birleştirsen yüzde 30 artar diyoruz. Boş binaysa bunun yarısı üzere hesaplama formülleriyle birlikte büyük bir alan oluşturuyoruz. Eski binaları kaldırıyoruz. Ondan bahçesi olan yeni bir model oluşturuluyor. Bu modelle birlikte müteahhitle vatandaş görüşüyor. Görüşmeye başladıktan sonra bizden vatandaş hesap usullerini alıyor. Biz de vatandaşı bilgilendiriyoruz. Bu ortada hakem de oluyoruz. Vatandaşları korumak ismine kontratlarına varana kadar destekliyoruz.

Kentsel dönüşüm sırasında yaşadığınız sıkıntılar neler?

İlçede, Yeşilyuvam diye bir site var. Yaklaşık 1.5 ay evvel sitenin çoğunluğunu oluşturan vatandaşlar dönüşüm istiyorlar ve bir müteahhitle anlaşıyorlar. Üçte iki çoğunluk sağlanıyor lakin site içerisinde bir küme direniyor. Binadaki vatandaşlar çıktı, yasal mühletleri de doldu, elektrik su kesintisi vakti geldi. Yıkım kararı da alındı. Siteden bir vatandaş beni arıyor, “Başkanım beni Haziran’a kadar yönetim edin, okullar kapansın o denli çıkayım” dedi. Biz de, “Süreniz doldu, üçte iki çoğunluğun sağlandığı bir yerde ekstra mühlet vermemiz kelam konusu olamaz” cevap verdik. Suyu ve elektriği kesildi, iki hafta oldu, hala iki kişi kalmaya devam ediyor. Diyelim ki, bir sitede yüz bireysiniz ve 80 kişi anlaştı. Çoğunluk sağlandıktan sonra süreç başlıyor. Bir idare toplantısı yapılıyor ve müteahhitleri çağırıp anlaşıyorsunuz. Protokol sağlanıyor ve öbür maliklere idare heyeti kararı gönderiliyor. Tebligatlar yapıldıktan sonra onlara imza atması için 15 gün kadar müddet veriliyor. O müddet zarfında imzalamazsa yasal süreç başlıyor ve belge belediyeye geçiyor. Belediye o malikin dairesini satışa çıkarıyor ve oburu alıyor. Bir kişinin dairesi kendi inadı ve tavrı nedeniyle yok değerine kamulaştırıldı.

‘Bu binaların altında kalırız!’

Vatandaşlarla görüşmelerinizden örnek verebilir misiniz?

Demircan Sitesi’nin alt tarafında eski binalar ve yerler var. Burada üç katlı bir bina var. O komşular ile bir ortaya geldik ve neden imza atmadıklarını sorduk. Bir vatandaşımız bize, “Sitenin altındaki üçüncü sıradaki binayım. Benim 150 metrekare yerim var. Yeni bina yaparsanız bu 80 metrekaraye düşüyor. Üç tane dairem var. Devlet bana daire başına 20 bin liradan 60 bin lira da para veriyor. Fakat benim bu dönüşüme arsa olarak 50 metrakare katkım oluyor. Lakin Demircan sitelerinin arsa hissesi 17 metrekare” dedi. Demircan sitesi eski bir yer ve aslında dönüşecek. Bu sitenin hatrına devlet büyük bir ziyana giriyor, eski yerinizi ziyanına dönüştürüyor ve üzerine de para veriyor. Burada arsa metrekare kıyaslaması yapmak makul mantıklı değil. Burası siz olsanız da olmasanız da yenilenecek. Burada bina yenilendiğinde kıymeti 4.5 milyona çıkıyor. Şayet TOKİ yenilerse 11 milyona yakın bir kıymet çıkacak. Binalarınızı yenilemezseniz sarsıntı olursa insanların yüzde 25’i direkt ezilir. Geri kalan kısmı yaralanarak kurtarılmayı bekler. Ancak İstanbul’daki zelzele senaryosuna Bağcılar olarak bu türlü yakalanırsak biz bu binaların altında kalırız. Çoluğumuz çocuğumuz canlı canlı vefatı bekler, kimse bizi gelip çıkarmaz. Ben bunu dedikten bir dakika sonra bir komşumuz “Ama benim 45 metrekare yerim var” dediğinde bir şey diyemiyorsunuz. Şu an tek gündemimiz kentsel dönüşüm. Vatandaşımızda, “Daireme daire isterim, para vermem” mantığı var. Ben de onlara “Nasıl eski otomobiliniz yenilenmesi gerektiğinde devlet bana yeni bir otomobil versin diyemiyorsan konutumuzla de ilgili yenileyeceksek şayet kesinlikle üzerine bir ölçü koymanız gerekiyor. Bu tabut konutlardan kurtulacağız. Ben ‘yapacağız edeceğiz’ dersem sizi de kendimi de kandırmış olurum. Sorumluluğu birlikte alıp bu yükü birlikte omuzlayacağız” diyorum. Beşerler artık bunun farkına vardı.

Şahsa ilişkin bina dayanıksız çıktığında ve o kişi yıktırmak istemediğinde nasıl bir prosedür uygulanıyor?

Bir kişinin 3-4 katlı binası olduğu vakit kamu gücünü kullanma yetkimiz var. Buradan resen kendisine evvel bir tebligat çekiyoruz. Test ettirmesi için 15 gün mühlet veriyoruz. 15 gün içerisinde kendisi test ettirirse test sonuçlarına bakıyoruz. Sağlamsa zati bir şey yapamıyorsunuz. Çürükse yasal süreyi başlatıyoruz. Şayet test yaptırmazsa 6306 Sayılı Yasa’nın 15a maddesin kullanarak kolluk kuvveti ile numuneyi alıyoruz. Sağlamsa bir şey yapılamıyor. Çürükse de yıkıyoruz. Kolluk kuvveti eşliğinde 120 binadan numune aldık. Vatandaş bazen bina çürükse de “Benim binam ben saçımı süpürge edip aldım. Binamı yıktığın vakit yapamayacağım. Beni sokağa atıyorsun” diye itiraz ediyor.

Bağcılar

Nüfus: 740 bin 069
Yüzölçümü: 22 km²
Bina sayısı: 41 bin 940
Konut sayısı: 254 bin 793

Özdemir, Milliyet Gazetesi Haber Araştırma Müdürü Pınar Aktaş, mahallî idareler müellifi Eren Aka ve Haber Araştırma muhabiri Gülden Çoktan’ın sorularını yanıtladı.

‘Kat sınırlaması yok’

Bağcılar’da kat sınırlaması olacak mı?

Başkan Özdemir, “Bir yapı mühendisi olarak söylemek isterim ki ‘Yüksek kat risklidir’ yanlışsız bir tabir değil. Yüksek katlı binadan korkmayacağız. Yalnızca taban etütüne binanın yapılış biçimine dikkat edilmesi gerekiyor. Şu an bu türlü bir sınırlama yok. Aslında bu kadar ağır bir ilçe de de üç ve dört kat bir sınırlama ile dönüşümü sağlama talihimiz yok” karşılığını verdi.

‘Kadınların gücü çok etkili’

Depreme nasıl hazırlanıyorlar?

Başkan Özdemir, 6 Şubat sonrası sarsıntıya hazırlık çalışmalarını şöyle anlattı:

“Bağcılar’da kişi başı 1.5 metrekarelik bir toplanma alanı mevcut. Parklar ve okul bahçelerinden oluşan toplam 265 adet afet toplanma alanı mevcut. Dört okul İstanbul Valiliği tarafından riskli yapı ilan edildiği için toplanma alanları revize edilecek. İlaveten barınma alanları dediğimiz büyük alanlar da burada. Çadır kent kurulabilecek biçimde alan da mevcut. Bundan sonraki süreçte AFAD’la işbirliği yaparak Afet Uyum Şefliğimizi daha da geliştireceğiz. Zira her süreçten ders çıkarmamız gerekiyor. İSKİ’nin sınırından bir düşünce olduğu vakit su temini nasıl yaparız diye düşündüğümüzde kuyular oluşturmamız gerektiğine karar verdik. Barınma alanlarının altyapılarını gözden geçireceğiz. Her mahallemizde konteynerlarımız var ve üç ayda bir de yenileniyor. Yeni bir TIR ve iş makinesi parkı oluşturuyoruz. Sokaklardaki araçları bu noktada toplayacağız, tahminen sahiplerinden yedek bir anahtar alacağız. Afet anında onları bulamazsak diye. Bu kapsamda bütün hafriyat şirketleriyle görüşeceğiz. Belediye çalışanında arama kurtarma sayısını artıracağız, istekli eğitimleri vereceğiz. Bölgede yaşayan üniversite öğrencilerine davette bulunacağız. Lise öğrencilerimize kentsel dönüşümü anlatacağız. Kentsel dönüşümde bayanların gücü çok tesirli. Bu gücü kullanacağız. Kentsel dönüşümleri gerçekleştirdiğimiz birçok yerde bayanların gayreti ön plandaydı.”

O fotoğraf Bağcılar değil

Özdemir, çok konuşan Bağcılar’a ilişkin olduğu öne sürülen Google Maps uydu manzarası hakkında da,”Burası Bağcılar olarak geçti fakat Bağcılar değil. Bunun içerisinde Güngören, Esenler’de var. Lakin bu fotoğrafın yayınlanması bizim için güzel oldu. Zira Bağcılar’ın dönüşümümün ne kadar değerli olduğunu gösterdi. Biz bunu bir dezavantaj olarak görmüyoruz” dedi.

YARIN: Fatih