Pendik’te en riskli yer merkez bölgesi

Deprem gerçegiyle yüzleşen İstanbul’un doğusundaki ilçelerden Pendik’te kentsel dönüşüm çalışmaları sürüyor. Pendik Belediye Lideri Ahmet Cin, Roma İmparatorluğu’ndan itibaren beş tarafı duvarla çevrili manasına gelen “Pantichion” ismiyle tarihe geçen ilçede, binaların yarısının 1999 sarsıntısından evvel yapıldığını söyledi.

Kentsel dönüşüm çalışmalarıyla ilgili Milliyet’e bilgi veren Cin, “Öncelik sırasına nazaran hareket ediyoruz. 337 bin bağımsız kısmın yarısının yıkımı mümkün değil. Riskleri derecelendiriyoruz. En riskli alanımız eski çarşı olarak isimlendirilen merkez bölgesi. Uykularımızı kaçıran Pendik merkezinde, 1999 sonrasında çıkartılan zelzele yönetmeliğine nazaran yapılan bina sayısının oranı yalnızca yüzde 6 ne yazık ki. Yerde makûs olduğu için bizi en çok düşündüren bölge merkez” dedi.

İlçenizde en problemli mahalle neresi? Hangi zorlukları yaşıyorsunuz?

Ertuğrulgazi Mahallesi diyebilirim. Mahalle gecekonduların ağır olduğu 2 milyon 350 bin metrekarelik bir alan. 1994 yılından itibaren mera alanlarına ve Hazine’ye ilişkin yerlere yapılan gecekondulardan oluşuyor ve 4 bin 500 gecekonduda 18 bin insan yaşıyor. Plan çalışmasına dönüşüm ve inşaatların tamamlanmasından sonra 65-70 bin insanın yaşayacağını düşünüyoruz. Bu alanı rezerv ve riskli alan ilan ettik. Etraf Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın müsaadesiyle 1,5 emsal verdik. Anadolu’nun her yerinden gelen insanlarının bulunduğu Ertuğrulgazi Mahallesi için özel çalışmalarımız sürüyor. Orta ve Dumlupınar mahallelerinde ise gecekondu vasfında olmayan tapusu olan binalar var. Siyasi sebeplerden ötürü TOKİ çekilmek zorunda kalmış. Vatandaşın meselelerini çözülmesi için 1 milyon 50 bin metrekarelik alanda kentsel dönüşüm başlattık. Birinci etapta 142 bin metrekarelik alanı kentsel döşünüme alarak yıktık. Planları bitti, ihaleyi tamamlamak üzereyken sarsıntı oldu ve durduk. Yakında sürat vererek, 2 bin 81 bağımsız kısmı kentsel dönüşümle tamamlayacağız. Yüzde 99 oranında muahede sağladığımız bu projede devletten de takviye aldık.

Şehir içinde ada bazında parsel parsel dönüşüm olacak mı?

Bu, kısıtlama getirmediğimiz bir bahistir. Parsel bazlı dönüşümde bir katı alamıyor. Ada bazlı olursa, bloklar bir ortaya gelirse kazanım yüksek olur. 1994 yılında 12 bin 862 gecekondu vardı 2023 yılında gecekondu sayısı bin 712’ye düştü.

Pendik merkezin tarihi bir özelliği var, burada dönüşüm zahmetli mı?

Pendik çarşı bölgesi, Osmanlı’nın birinci planlı yerleşim yeridir. 1899 yılında 2. Abdülhamit vaktinde bin 200 mesken ve işyerini yok eden bir yangın çıkıyor. Yangının akabinde 2. Abdülhamit, Mimar Mihran Azaryan’a vazife vererek kentin tekrar imarının yapılmasını istiyor. Mimar Azaryan (1876-1952) çabucak heyet topluyor ve bir plan hazırlıyor. Hazırlanan plan Osmanlı’nın birinci kent planı oluyor. Azaryan da kente imzasını atmak için üstten bakıldığında görülecek halde A harfini çarşı merkeze koyuyor. Mimarlık tarihçisi Pendikli Neval Halaçoğlu, Fransa’daki bir müzeden planın orjinalini alarak bana getirdi. En eza yaşadığımız yer de bu bölge. Şu anda vatandaşlarımız sunduğumuz imkanlarla dönüşüm yapabilir. Önümüzdeki aylarda merkezde bir adayı ‘örnek proje’ ilan edip projeyi başlatmak istiyoruz. Çabucak yakınındaki Batı Mahallesi’nde ise 507 bin metrekarelik alanda 475 tane dönüşüme gereksinim duyan eski bina var. Bu mahalle için planları süratli halde bakanlıktan geçirerek dönüşüme başladık. Bu mahallenin en kıymetli özelliği yerde sorun olmaması. Pendik Çarşı bölgesinde çok işyeri bulunması işimizi zorlaştırıyor.

Pendik merkez olarak isimlendirilen bölgede kaç bina bulunuyor? İnsan yoğunluğunun olduğu çarşı bölgesiyle ilgili uykularınızı kaçıran gerçekleri anlatır mısınız?

Eski Pendik olarak isimlendirilen merkez bölgesinde 260 bin metrekare alana heyeti 685 konut var. Yalnızca yüzde 6’sı yeni bina olan bölgenin yüzde 93’ü eski binalardan oluşuyor. 642 binanın risk içerdiği bir alan. İnsanlarımız para harcamadan hatta üzerine para alarak dönüşüm istiyor. Biz de teşvik etmek ve orta yolu bulmak için ada bazlı dönüşümü uygulamaya soktuk. Plan çalışması yaptık. Vatandaşlar bin 500 metrekareyi bulursa ve ada bazlı dönüşüm olursa bir kat veriyoruz. Vatandaşın hassas olmasına gereksinimimiz var.

Pendik Belediye Lideri Ahmet Cin, Milliyet Gazetesi Haber Araştırma Müdürü Pınar Aktaş, lokal idareler muharriri Eren Aka’nın sorularını yanıtladı.

Depreme karşı ne tıp hazırlıklar yapıyorsunuz? Elinizdeki avantajlar nelerdir?

AFAD ile ağır çalışıyoruz ve akredite olan birinci arama kurtarma takımı Pendik Belediyesi. Orman yangınlarında, İzmir sarsıntısında, Kastamonu sel baskında ve son zelzelede önemli çalışmalar yaptık. Zelzelede 07.30’da takımımız Sabiha Gökçen Havalimanı’nda hazır bulundu. Pendik’ten dakika dakika takip edilen gruplarımız birebir gün 14.00 civarında Hatay’da kurtarma çalışmalarına başladı. 40 kişilik kurtarma görevlimiz ve üç tane K-9 kurtarma köpeğimiz bulunuyor. Eğitim veren takımımız 4 bin şahsa eğitim verdi. Bu yıl sayısı 10 bine çıkartacağız. Zelzelenin akabinde çabucak toplantı yaptık, yol haritası ve aksiyon planı yaptık. Üç sorumlu atadık. İlçemizde, muhtaçlık gereçlerini yenilediğimiz 30 civarında konteynerimiz var. Ayrıyeten sarsıntı bölgesinden gelen ve ilçemizde kalan yaklaşık 9 bin depremzedeye yardım ediyoruz.

İlçenizin en büyük dezavantajı nedir?

Tüm İstanbul’da olduğu üzere ilçemizde de çarpık yapılaşma var. Birbirine giren binalar bizi düşündürüyor. Çarpık yapılaşmada dönüşüm çok zordur. Keskin kararlar almak gerekir. Riskli binada, müteahhitle de anlaşılmış lakin bir hak sahibi çıkıyor her şeyi bozabiliyor. Yüzlerce insan mağdur oluyor. Bu yaşadığımız sarsıntıdan sonrada projeyi durduran vatandaşlar bizden yardım istiyor. Sarsıntının birinci günü yani 6 Şubat’ta riskli bir binaya tebligat çıkartmıştık. O binada yaşayan bir hak sahibi sarsıntının birinci günü meskenini boşaltamayacağını söyleyen bildiri gönderdi. Ülkemiz sarsıntıyla yıkılmıştı fakat bu gerçekle yüzleşemiyorlar. Kentsel dönüşümü siyaset üstü pahalandırmak gerekli.

Keskin kararlardan bahsettiniz? Nedir keskin kararlar?

1999 yılı öncesi binalar riskli binadır, bunu tartışmaya gerek yok. Bu binaların yenilenmesi gerektiğine yönelik karar alınması keskin karardır. Bu yalnızca lokal idarelerin eliyle değil, yasal düzenlemelerle yapılmalı. 20 milyon metrekare rezerv alanı ilan ettik ancak İBB’nin açtığı davalarla uğraşıyoruz. Harmandere mahallesindeki 178 gecekondu sahibine konutlarını teslim ettik. İlçemizde bin 712 gecekondu kaldı.

PLANLARIMIZ SÜRÜYOR

Başkan Cin ilçedeki toplanma alanlarıyla ilgili de şu bilgileri verdi: “258 toplanma alanımız var. Otoparklarımızla birlikte ek olarak yeşil alanlarda da planlarımız sürüyor. Altyapısını hazır hale getireceğiz ve gereksinimlerin giderilmesi için imkanlar sağlayacağız.”

SAYILARLA PENDİK

Yüzölçümü: 278 kilometrekare
Nüfusu: 700 bin
Bağımsız kısım: 337 bin
Gecekondu sayısı: 1.712

GERÇEK BİR BEKA MESELESİ

Başkan Cin, sarsıntı gerçeğini ise şöyle kıymetlendirdi: “Bence gerçek bir beka problemidir. Sarsıntının pazarlığı yapılmamalıdır. Zelzele, siyasi materyal yapılacak bir mevzu değildir. Belirlenecek yol haritasına herkesin sahip çıkması gerekli.”

ULAŞIMIN KESİŞME NOKTASI

İlçe sonları Sabiha Gökçen Havalimanı’nın bulunduğunu belirten Lider Cin, “Yllık 34 milyon yolcu kapasitesine sahip havalimanı bizim hudutlarımızda. İkinci pist yapılıyor ve yakında hizmete girecek. 45-50 milyon insanın Sabiha Gökçen Havalimanı’ndan uçacağını düşünüyoruz. Metronun son durağı ilçemizde. Süratli tren çizgisi ve banliyo çizgisi da bulunuyor” dedi.

BELEDİYE BİNASI HASAR GÖRDÜ

“Belediye hizmetleri neden kent merkezinden uzak bir yerde hizmet veriyor? İmali süren belediye binanızın durumu nedir?” sorusuna da Cin, şu karşılığı verdi:“2018 yılındaki Silivri sarsıntısının akabinde merkezdeki belediye binamızın kolonları patladı. Büyük risk aldığımızı fark ettik. Yurt binası olan bu binaya biraz düzenleme ile iki ay içinde taşındık. Yeni binamızın inşaatına aslında başlamıştık. Binaya sarsıntı izalötörü koyarak güvenliğini artırdık. Belediye binasının kriz idare merkezi olarak kullanılacağını kıymetlendiriyoruz.”

İSTANBUL’UN EN YÜKSEK DAĞI AYDOS

Marmara Denizi’ne kıyı çizgisiyle Tuzla’ya komşu olan Pendik’te, Lozan Antlaşması’nın akabinde Yunanistan’ın Preveze, Drama ve Yanya üzere kentlerinden gelen vatandaşlar da yaşıyor. 278 kilometrekarelik alanda yaklaşık 700 bin kişinin yaşadığı ilçede İstanbul’un en yüksek dağı Aydos bulunuyor. İstanbul’un kıymetli su kaynaklarından Ömerli Barajı’da Pendik sonlarında yer alıyor. İlçede 337 bin bağımsız kısım bulunuyor.

YARIN: Tuzla