İzmir’deki endişe! Prof. Dr. Naci Görür uyardı: Çok az kentimizde var

Kahramanmaraş ve Hatay merkezli sarsıntıların akabinde İzmir Ticaret Odası (İZTO), Ege Bölgesi Sanayi Odası (EBSO) ve İzmir Ticaret Borsası (İTB) İzmir için yol haritası belirlemek maksadıyla bir ortaya geldi. Bu maksatla İZTO, EBSO ve İTB, ‘deprem’ gündemiyle ortak meclis toplantısı gerçekleştirdi.

İZTO Meclis Salonunda yapılan ve İZTO Lideri Mahmut Özgener, EBSO Seçkin Yorgancılar ve İTB Lideri Işınsu Kestelli yanı sıra 3 kurumdan 400 meclis üyesi, yüksek istişare konseyi ve disiplin konseyi üyeleri ile Ege İhracatçı Birlikleri (EİB) liderlerinin katıldığı toplantıda Jeolog, Deniz Jeolojisi Uzmanı ve Bilim Akademisi Üyesi Prof. Dr. Naci Görür, İzmir faylarının mevcut durumu hakkında bilgi verdi.

Kentin zelzeleye hazırlık konusunda ne durumda olduğu, 6.0 büyüklüğü üzerinde bir sarsıntıdan en az hasarla kurtulabilmek için neler yapılması gerektiği oda ve borsa üyeleriyle değerlendirildi.

‘TÜRKİYE’DE ZELZELEDEN DAHA GERÇEK BİR BAHİS YOK’

Toplantıda konuşan Prof. Dr. Naci Görür, Türkiye’de sarsıntı konusunda, uzun yıllar çağdışı, beşere ehemmiyet vermeyen, yara sarma anlayışında bir strateji olduğunu lakin mevcut hükümetin Türkiye Cumhuriyeti tarihinde bu stratejik kanıyı değiştirmeyi ve zelzele olmadan ziyan azaltma sistemine geçmeyi gündeme aldığını söyledi. Sarsıntıda yıkılmamak, ziyanı asgarî hale getirmek için kenti ve kentin bileşenlerini sarsıntıya dirençli hale getirilmesi gerektiğini dikkat çeken Prof. Dr. Görür, “Türkiye’de zelzeleden daha gerçek bir bahis yok. Millet olarak kendi hükümetlerimize, devletimize sahip çıkma vakti. Demokratik manada meselelere el koyma vakti, bunu da yapabiliriz. 13 milyon sene evvel bu topraklarda sarsıntı başladı. İnsanların dünya tarihine çıkışı bu kadar eski değil. Milyonlarca yıl bu devam edecek. Zelzelesi durduracak güç olmadığına nazaran yapacağımız şey sarsıntının bize vereceği ziyanı bugünkü çağda bilimin ve teknolojinin gücünü kullanarak azaltmak. Zelzelelere yıkılmamak, en az ziyanla bu işi atlatmak. Yeni yaklaşıma risk tahlili diyoruz. Sarsıntıya dirençli ketlerle bu olur. Bizim kentlerimiz zelzeleye dirençli olursa sorun yok. Motamot Amerika’daki üzere. Kentin bileşenlerini zelzeleye dirençli yapacağız” dedi.

DEPREME DİRENÇLİ KENTLER VURGUSU

Prof. Dr. Görür, kenti zelzeleye dirençli hale getirmek için kenti oluşturan idare, halk, altyapı, yapı stoku, etraf ve ekosistem, iktisat parametrelerinin öncelikle sarsıntıya dirençli olması gerektiğini vurguladı. Prof. Dr. Görür bu hususta şunları söyledi:

“Yönetim, demokrasi olan bir yerde kente bir vali atanır bir de belediye lideri seçilir. Ne vali ne belediye lideri sarsıntı nedir bilmeyebilir, nasıl müdahale edilebilir bilmeyebilir. Acil müdahaleyi bilmeyen bir idareden ne bekliyorsunuz? O vakit idaresi siz kurslarla, eğitimle bilhassa sarsıntı jenerasyonlarında yer alan kentlerde idaresi yönetmek zorundasınız. İkinci bileşen halk. İzmir halkı zelzele şuuru, kültürü yoksa İzmir’i zelzeleye dirençli hale getiremezsiniz. Sarsıntıda yapması gerekenleri yapmadığı üzere bunu tersine yapar. İzmir halkında zelzele konusunda bilgi, marifet, idrak ve kültür olması gerekiyor. Yalnızca eğitimle olmaz. Ana eğitimle başlayarak, halk eğitimle o kültürün kazanmasını çalışacaksınız. Altyapı sarsıntıya güçlü mı İzmir’de. Hangi belediyeye sorsak ‘Hazır’ der. Hatay’a sorduğunuzda ‘Bizim her şeyimiz tamamdı’ derlerdi. Artık bakın bakalım. İzmir’de yapıyı tekrar yaparsınız. Lakin İzmir’in etrafını kirletirseniz burada hayat mümkün olmaz. Havası, gölleri kirlenmiş bir İzmir sizi yaşatmaz, hastalıklar sizi yok eder. Kirlenen etraf salgın hastalık olarak geri döner. Altyapı çok kıymetli. İstanbul 16 milyon. Kanalizasyon sistemini çöktüğünü düşünün ki bana nazaran çökecek. İstanbul’un hali ne olacak? Kirlenmiş çevreyi temizleyemezsiniz. Yapı stoku, zelzeleye hazırlık denildiğinde yalnızca yapı stoku akla geliyor. Kentsel dönüşüm motor gücüyle müteahhite bırakılırsa bunun ismi rantsal dönüşüm olur. Nerede kar edecekse oraya masraf. Yapı stoku sarsıntıya dirençli yapacağız. Etraf, milyonlarca ton zelzele molozu var. İstanbul’da zelzele olsa 35 milyon ton moloz ortaya çıkıyor. Gece gündüz 24 saat 30 tonluk kamyonla taşırsanız 3-5 yılda anca bitirirsiniz. Atıkları metoduna uygun bertaraf etmezseniz, biyokimyasal tepkiler başlıyor. Zehirli toksit unsurlar yağmurla birlikte yeraltı sularına, göle, barajlara götürüyor bütün bunlar besin zinciri olarak soframıza geliyor.”

‘İSTANBUL SARSINTISI MARMARA BÖLGESİNDE İKTİSADIN ÇARKLARINI DURDURACAK

İstanbul ve Marmara zelzelesinin Marmara bölgesindeki iktisadın çarklarını durduracağını savunan Prof. Dr. Naci Görür, “Beklediğimiz İstanbul sarsıntısı Marmara bölgesindeki iktisadın çarklarını durduracak. İş dünyası biz zelzeleye hazırız diyemez. Marmara bölgesi üretim, sanayi ve ticaretin yüzde 60’ı ve daha fazlasını kapsıyor. Bu çarklar durduğu vakit, üretemez olduğu vakit bu ekonomiyi 2 sene içinde eski kapasite kavuşturamazsınız. 10 seneye kendine getiremezsiniz. İktisadın çarkları durduğu Marmara bölgesinde, Türkiye ekonomik olarak diz üstü çöker. Zira iktisadın beyni, atardamarı Marmara bölgesi, onu durdurduğunuzda Türkiye diz üstü çöker. Ekonomik bağımsızlığını yitirir” dedi.

‘ÇOK AZ KENTİMİZDE VAR’

Türkiye’de zelzele beklenen bölgelere ait öngörülerini paylaşan Prof. Dr. Görür, Hakkari ile Erzincan Bingöl Karlıova’nın yanı sıra İzmir ve Antalya- Muğla ortasındaki kıyı şeridinden telaş ettiklerini aktardı. Prof. Dr. Görür, “İzmir’de de kaygımız var. Canlı faylar var. Günün birinde harekete geçip sarsıntı olabilir. Etraftaki zelzele olmuş faylardan tetiklenebilir. Varsayım ediyorum bu faylar İzmir zelzelesinde yüklendi. Etraftaki sarsıntılardan gerilim geldiğinde yükleniyor. İzmir, bu kadar canlı fayla bölünmüş ise bu yarımadan buradan çekilmek lazım. Fay tartışmasını bırakalım. İzmir gerçek manasında bir zelzele kenti. Çok az kentimizde bu kadar ağır faal fay sistemi var. Bunlar bugün olmazsa yarın zelzele yaratacaktır. Şu anda zelzelelerde sonra, Sisam sarsıntısı sonrasında 80 kilometre uzaklıkta 117 kişi öldü. Yapı stokunu zelzeleye dirençli yapmak lazım. Bunu yapmadan evvel İzmir Büyükşehir Belediyesi şu anda bana nazaran çok hakikat akıllı bir iş yaptı. Mikro belgeleme çalışması yapıyor. ODTÜ’lü takımla bu çalışmaları yürütüyor. Dokuz Eylül Üniversitesi’nde Hasan Sözbilir üzere çok kıymetli yer bilimci arkadaşlar var. Bu İzmir’in talihidir. Mikro belgeleme çalışması sonrasında İzmir sarsıntıya dirençli hale getirilmelidir. 1999 sonrasında yeni yönetmeliklere nazaran hakikat yapılmışsa o binalardan hiç korkmayın. Yönetmeliklere nazaran yapılmış binalar çatlasın, patlasın fakat içinden sağ çıkmanızı sağlar. İzmir’deki belediye ve üniversiteleri zorlayın, konutlarınızı muayene ettirin. Üç kuruş vermeyeceğim tartışması yakışmıyor. Parası yoksa devlet el atsın yahut belediye ücretsiz yapsın. Muayene edersiniz konutunuzun zelzeledeki davranışları çok sağlıklı görebilirsiniz. Zelzele odaklı kentsel dönüşüme girmek için hükümete talep edin. Bütün kentleri zelzeleye dirençli yapabiliriz. Bunun içi afet bakanlığı kurulsun” diye konuştu.

ÖZGENER’DEN İŞ GÜCÜ GÖÇÜ UYARISI

(İZTO İdare Heyeti Lideri Mahmut Özgener)

Konuşmasına, zelzeleden 15 saat sonra başlatılan ‘İzmir Yardıma Koşuyor’ kampanyasına ait bilgiler paylaşan İZTO İdare Konseyi Lideri Mahmut Özgener, şu ana kadar 43 milyon 422 bin TL nakdi bağış yapıldığını söyledi. Geçmişte olan sarsıntılardan uygun ders alınmadığını kaydeden Özgener, inançlı kentler inşa etmek için daima birlikte hareket etmeleri gerektiğini vurguladı. Sarsıntı bölgesinin iktisat parametrelerine ait bilgiler paylaşan Özgener, “Bölgeden göçün daima hale gelmesi an itibariyle yaşanan ekonomik şokun kalıcı hale gelmesine ve tesirinin artmasına neden olabilir. Bölgenin halihazırda kalkınmaya muhtaçlığı olan bir bölge olduğu göz önünde bulundurulduğunda, iç göçün tetiklenmesinin sosyo-ekonomik meselelere neden olabileceğini de öngörüyoruz. 1999 Zelzelesinde de emsal bir biçimde, iktisattaki şok tesiri, birkaç aylık bir müddet sonunda azalmıştı. Bunun en kıymetli nedeni Marmara bölgesindeki endüstrinin gelişmişliği ve istihdam imkanlarının geniş olmasıydı. Lakin bu noktada sarsıntının gerçekleştiği bölgenin sosyo-ekonomik yapısı, yaşanan iç göçün kalıcı olmasına neden olabileceğinden, iş gücü ve nüfusun bir an evvel bölgeye geri dönme şartlarının sağlanmasını mecburî kılıyor. Bu şartların kısa müddette sağlanamaması, iktisat üzerindeki negatif tesirin vadesini uzatacaktır” dedi.

EKONOMİDE SARSINTININ OLUMSUZ TESİRİ BEKLENİYOR

(Ender Yorgancılar)

Deprem bölgesindeki izlenimlerini aktaran Nadir Yorgancılar, öncelik olarak kalıcı meskenlerin yapılana kadar süreksiz konaklama yerlerinin hemen yapılması gerektiğini söyledi. Afet Bakanlığının acil olarak kurulmasının gerektiğini belirten Yorgancılar, zelzelenin ülke iktisadına olumsuz olarak yansıyacağına dikkat çekti. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’ne (TOBB) yıkılan binalarında sorumluluğu olan herkesin yargılanması, yapı kontrol firmaların onay verdiği inşaatların incelenmesi üzere 30’a yakın teklifleri gönderdiklerini aktaran Yorgancılar, bu tekliflerinin bir kısmının gerçekleştiğini bir kısmının da takibini yaptıklarını söyledi.

(İTB Lideri Işınsu Kestelli)

Depremlerden etkilenen 11 ilinin Türkiye iktisadının neredeyse 10’da birini tabir ettiğini dikkat çeken Işınsu Kestelli ise sarsıntı bölgesinin kıymetli bir tarım bölgesi olması yanı sıra Türkiye’nin tarım, besin, içecek ihracatında ise yüzde 24, toplam ihracattan aldığı hissenin ise yüzde 9 olduğunu lisana getirdi. Bölgenin ziraî üretim bakımından en varlıklı ve büyük bölgelerimizden biri olması nedeniyle ziraî üretim ve besin sanayi üretiminde yaşanacak aksama da önemli problemler yaratabileceğini dikkat çeken Kestelli, “Dolayısıyla tarım, dokuma üzere kesimler için çok acil ve tahlil üreten, kalıcı tedbirlere muhtaçlık var. Bu tedbirler bölge halkının topraklarını terk etmemesi, ekonomik faaliyetlerin velhasıl hayatın canlanması açısından da hayati ehemmiyete sahip” tabirlerini kullandı.