En sıcak kışın bedeli ne olur?

SERVET YILDIRIM – Hafta sonu gazetelerde telaş verici bir haber vardı. Meteoroloji datalarına nazaran Türkiye son 52 yılın en sıcak Aralık ayını yaşamış. Bu haber global ısınmanın yol açtığı iklim değişikliğinin çarpıcı örneklerinden biri olarak kayıtlara geçti. İklimdeki değişikliği yıllar itibariyle artan bir biçimde mevsimlik sıcaklık ortalamaları ile yağış ve nem kıymetlerinde izliyoruz. Mesela Türkiye’de yağışlar son 3 ayda bir evvelki yıla nazaran yüzde 31 azalmış. Geçen hafta Milliyet Gazetesi’nde yer alan bir habere nazaran uzun periyotlu yağış ortalamalarının ise yüzde 40 altındaymışız.

Ne kadar arttı?

Meteoroloji Genel Müdürlüğü datalarına nazaran 1991-2020 periyodunda 4.8 santigrat derece ölçülen ortalama sıcaklık pahası 2022 aralık ayında ise 8 santigrat olmuş; yani 3.2 santigrat daha yüksek. Bu kadar sıcak bir aralık ayını 1971’den bu yana yaşamamışız. İklimdeki bu değişim Türkiye’ye özel bir durum değil. Başka birçok ülkede de emsal iklim olayları yaşanıyor.

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakan Yardımcısı ve İklim Başmüzakerecisi Prof. Dr. Mehmet Emin Birpınar, geçen hafta toplumsal medyada bu duruma dikkat çeken bir paylaşım yaptı. Dedi ki; “Avrupa’da kar yok. Kayak merkezleri kapanıyor. Türkiye’de de kayak merkezlerinde kar yok. Yapay kar yapılıyor. Sıcaklıklar mevsim normallerinin çok üstünde. Hiç hayra alamet değil. 2022 en sıcak yıl açık orta. İklim değişikliği dünyamızı vurmaya devam ediyor. İklim değişikliği nedeniyle ayılar bile kış uykusuna yatmıyor artık… Van Bahçesaray’da geçen sene bu vakitler 3-5 m kar vardı. Artık kar yok. Hava sıcaklığı mevsim normallerinin çok üstünde. Su kaynakları büyük risk altında.”

Kayak merkezleri kapandı

İklim değişikliği sürdüğü sürece bu durum daha da kötüleşerek devam edecektir. Euronews’a konuşan bir iklim profesörü yüzyılın sonuna kadar Alplerde kayak sporunun sona ermiş bile olabileceğini söylüyordu. Profesörün abarttığını düşünebilirsiniz fakat bu kış yaşananlar güya yüzyılın sonuna hakikat yaşanacakların küçük bir provasıydı. Polonya, Almanya ve Çek Cumhuriyeti üzere kışların sert olduğu ülkelerde geçen hafta sıcak hava dalgası hakimdi. Halbuki bu mevsimde birçok yerde kar yağışlarının karar sürüyor olması gerekirdi. Sıcaklıkların mevsim ortalamalarının çok üzerinde seyretmesi ve kar yağışlarının olmaması nedeniyle başta İtalya, Avusturya ve İsviçre olmak üzere Avrupa’da bu kış çok sayıda kayak merkezi kapalıydı. Açık olan yerler ise yapay kar ile durumu yönetim etmeye çalışıyor.

Sadece turizm değil

Bu işin kış turizmi yanıydı. Bir de sıcakların ve yağışsızlığın besine olan tesiri var ki; asıl tehdit orada yatıyor. Etraf Bakan Yardımcısı Birpınar’ın da dediği üzere “Dünyada kuraklığın artması besin kıtlığı demektir. Tarım her geçen gün daha kıymetli hale gelecek.” Besin kıtlığı milletlerarası barışı tehdit eden bir risk olarak risk sıralamalarında üst sıralara ilerliyor.

Dünya aslında bir müddettir gözle görülür bir biçimde global ısınmanın sonuçlarını yaşıyor. Bu yaz Avrupa’da Portekiz, İspanya, Fransa, Belçika ve Yunanistan üzere birçok ülke çok sıcaklarla boğuştu. Çok sıcaklıklar orman yangınlarına neden oldu. Binlerce kişi konutlarını terk etti; birçok kişi hayatını kaybetti. Havalimanlarındaki pistlerde çok sıcak nedeniyle bozulmalar meydana geldi, uçuşlar aksadı. Birçok ülkede harikulâde hal ilan edildi.

Önceki yıl biz de global ısınmanın yakıcı tesirini haftalarca süren ağır orman yangınları olarak yaşamıştık. Sadece orman yangınları değil Pakistan’da olduğu üzere yıkıcı seller de yaşandı.

‘Herkes üzerine düşeni yapmalı’

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, toplumsal medya hesabından yaptığı paylaşımda, “Bu tablo umut vermiyor. Daima söylüyoruz, kaynaklarımız sınırsız değil. Bu şuurla çalışıp adımlarımızı atıyoruz. Hepimiz üzerimize düşeni yapmalıyız” diyor.

Küresel ısınma uzun periyodik sert kuraklıklara ve inanılmaz hava şartlarına yol açıyor. Ortalama sıcaklıklar artıyor; atmosfer ve okyanuslar ısınıyor, denizler yükseliyor, çöller büyüyor, kar ve buz ölçüleri azalıyor. İklimdeki değişim sel, fırtına üzere doğal afetlerin artmasına ve okyanusların asitlik derecesinin değişmesine, ormanların daha kolay ve daha uzun periyodik yanmasına neden oluyor. Mevsimlerin de ötesinde ekosistem değişiyor. İklim bilimcileri olağandışı hava sıcaklıklarının global ısınma nedeniyle daha yaygınlaşacağını ve daha da artabileceğini öngörüyorlar.

Frenlenebilir mi?

Eğer gelecek 20 yılda global ısınmanın boyutu sanayi ihtilali öncesindeki, yani 1800’lerin başındaki ortalama sıcaklık derecesine nazaran 1.5°C derecelik bir artışta frenlenemezse iklim krizi artık geri dönüşü olmayan bir sürece girecek. Mevsimler değişecek, kayak sporu tarih olacak, birçok cins ortadan yok olacak. Besin savaşları başlayacak. Bu nedenle herkes üzerine düşeni yapmalı.