Dünya’yı vuran plazma fırtınası ABD’de iletişimi felce uğrattı

Güneş yüzeyinde hızla büyüyen devasa bir lekede şiddetli bir patlama meydana geldi. Patlama sonucu uzaya savrulan radyoaktif parçacıklar Dünya’ya ulaştı.

Güneş’te manyetik kuvvetin çok yoğun olduğu ve bir miktar ısının yıldızın yüzeyine ulaşmasının engellendiği bölgelere Güneş lekesi adı veriliyor. Bu lekeler, çevresine kıyasla daha soğuk olduğu için teleskoplarda daha koyu renkte görülüyor.

Ancak yoğun manyetik alanları nedeniyle Güneş lekeleri çok aktif bölgeler. Yani buralarda sıklıkla patlamalar meydana gelebiliyor. Bu patlamalar sonucunda koronal kütle atımı (CME) adı verilen plazma fışkırması ortaya çıkıyor.

Bu da radyoaktif plazma parçacıklarının uzayda yol alarak Dünya’ya ulaşmasına neden oluyor. Bu durumda parçacıklar Güneş fırtınası adını alıyor.

Son olayda Dünya’yı vuran Güneş fırtınası özellikle de ABD’yi etkiledi.

ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi’ne göre, fırtına ülkenin batısında ve Pasifik Okyanusu’nun dığusundaki bazı bölgelerde radyo sinyallerini engelledi ve iletişimin aksamasına neden oldu.

Dünya’yı radyoaktif uzay ortamına karşı koruyan manyetik alanla etkileşime giren Güneş fırtınaları, kuzey enlemlerinde kutup ışıklarının oluşmasını sağlarken, etkilediği bölgelerde GPS, navigasyon ve radyo iletişimini sekteye uğratabiliyor. Aynı zamanda yörüngedeki astronotların da hayatını tehlikeye atıyor.

Daha kötüsü de olabilirdi

Bu patlamanın radyo iletişiminde neden olduğu kesintiler yaklaşık 30 dakika sürdü.

Ancak uzmanlar yine de “ucuz atlattığımız” görüşünde.

Zira patlamanın meydana geldiği AR3354 adlı Güneş lekesi, Dünya’nın 10 katı büyüklüğünde.

Aynı zamanda patlama da X sınıfı diye niteleniyor. Bu en şiddetli Güneş patlamalarının yer aldığı kategori.

Söz konusu Güneş lekesi, 27 Haziran’da ortaya çıktı ve 48 saat içinde devasa boyutlara (yaklaşık 3,5 milyar kilometre kare) ulaştı.

Güneş lekesi, tam boyutuna ulaştıktan sonra 29 Haziran’da yine epey büyük bir patlama üretti. Sonra bir süreliğine sessizliğe gömüldü.

Dünya’yı vuran X-sınıfı patlama ise 2 Temmuz’da meydana geldi.

Güneş’teki leke sayısı rekor kırdı

Bilim insanları, Güneş’teki patlamaların birkaç yıl içinde giderek artacağını ve zirve noktasına ulaşacağını belirtiyor. Çünkü Güneş, şu anda hareketli bir evrede.

Yıldız her 11 yılda bir, sakin veya fırtınalı geçen bir döngüsünü tamamlıyor ve yenisini başlatıyor. Güneş’in 2019’da 25. döngüsüne girdiği biliniyor. Bu döngülerden sakin olanına, yani yıldızdaki patlamaların ve lekelerin minimum seviyeye indiği dönemlere “solar minimum” adı veriliyor.

Güneş lekelerinin arttığı ve patlamaların da sıklaştığı evrelerse “solar maksimum” diye adlandırılıyor.

NASA’ya göre yıldız şu anda hareketli bir dönemden geçiyor. Bu yüzden Güneş’te bu tür dev lekelerin oluşması beklenen bir durum.

Bilim insanları 2025’te solar maksimum evresi zirve noktasına ulaştığında Güneş’teki lekelerin sayısının 115’e çıkabileceğini söylüyordu.

Ancak leke sayısı şimdiden bu rakamı geçti.

Verilere göre Güneş sadece haziran ayında 160’tan fazla leke üretti. Bu 20 yılı aşkın süredir en yüksek sayı.

Gökbilimciler buradan hareketle Güneş’in bu döngüsünün beklenenden hareketli geçeceğine inanıyor.