Besin ve içecek bölümü 17,9 milyar dolar ihracat gerçekleştirdi

Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan Dış Ticaret Bilgileri baz alınarak Agrimetre tarafından hazırlanan TGDF Dijital Bilgi Paneli’ne nazaran 2022 yılının birinci 9 ayında tarım, besin ve içecek kesimi 17,9 milyar dolar ihracat, 15,5 milyar dolar ithalat gerçekleştirdi. 1 ile 23 fasılları ortasındaki tüm GTIP kalemleri ile 29. ve 35. fasıllardan seçili eserlerin dahil edildiği hesaplamalara nazaran, 2022 yılının birinci 9 ayında kesimin dış ticaret fazlası evvelki yılın birebir periyoduna kıyasla yüzde 30,4 düştü.

Özel Ticaret Sistemi (ÖTS) çerçevesinde yayınlanan dış ticaret bilgilerine nazaran 2022 yılının birinci 9 ayında ihracat, evvelki yılın tıpkı periyoduna nazaran yüzde 17,1 oranında artarak 17,92 milyar dolara, ithalat yüzde 31,4 artarak 15,47 milyar dolara ulaştı. Eylül 2022’de, evvelki yılın birebir ayına nazaran yüzde 8,7 artan aylık ihracat pahası 2,16 milyar dolar olarak gerçekleşirken, ithalat yüzde 13,9’luk bir artışla 1,68 milyar dolar oldu.

Dış ticaret fazlası, geçtiğimiz yılın gerisinde kaldı

Sektör yıl genelindeki net ihracatçı pozisyonunu müdafaasına karşın, yılında birinci 4’te 3’lük kısmında geçtiğimiz yılki dış ticaret fazlasının gerisinde kaldı. 2022 yılının birinci 9 ayında dış ticaret fazlası evvelki yılın birebir periyoduna nazaran yüzde 30,4 düşüşle, 2,45 milyar dolar olarak gerçekleşti. Yılın birinci aylarında dış ticaret fazlası evvelki yılın yüzde 50 üzerindeydi. Mart ayında bu oran yüzde 101,5’e ulaştı. Lakin Nisan, Mayıs ve bilhassa Haziran aylarındaki yüksek aylık ithalat sayıları ve Mayıs ayında aylık bazda dış ticaret açığı verilmesi, dış ticaret fazlasını aşağıya çekti. Yılın birinci 6 ayında dış ticaret fazlası evvelki yılın yüzde 22,1 gerisinde kaldı, bu gerileme yaz ayları boyunca devam etse de Eylül ayında dış ticaret fazlasının gerileme trendinin aksiye döndüğü görüldü. Ünite ihracat kıymeti 2022 yılının birinci 9 ayında evvelki yılın birebir periyoduna nazaran yüzde 12,1 artarak 1.196 dolar/ton olarak gerçekleşti. İthalat ünite kıymeti ise evvelki yıla nazaran yüzde 17,7 artışla 698 dolar/ton’a yükseldi.

Dış ticarette öne çıkan ürünler

2022 yılının birinci 9 ayında ihracatta öne çıkan eserler sırasıyla un (1,05 milyar dolar), rafine ayçiçeği yağı (0,80 milyar dolar) ve makarna (0,71 milyar dolar) olurken bu eserler toplam ihracatın yaklaşık yüzde 14,3’ünü oluşturdu. 2022 yılının birinci 9 ayında en çok ithal edilen eserler ise sırasıyla buğday (2,3 milyar dolar), soya fasulyesi (1,8 milyar dolar) ve ham ayçiçeği yağı (1,2 milyar dolar) oldu. Bu 3 eser, toplam ithalatın yaklaşık yüzde 34,3’ünü yani 3’te 1’inden fazlasını oluşturdu. 2022 yılı Eylül ayında ihracatta öne çıkan eserler buğday unu (153,8 milyon dolar), rafine ayçiçeği yağı (109,8 milyon dolar) ve makarna (81,8 milyon dolar) oldu. Birebir devirde en çok ithal edilen eserler buğday (273,8 milyon dolar), ham ayçiçeği yağı (176,4 milyon dolar) ve soya fasulyesi (101,7 milyon dolar) oldu.

En fazla ithal edilen eser kalemlerinde Rusya-Ukrayna’nın yeri

Yılın birinci 9 ayında ithalatta birinci sırada yer alan buğdayın (2,3 milyar dolar) en fazla ithal edildiği birinci 2 ülke şu anda savaş halinde olan Rusya (1,7 milyar dolar) ve Ukrayna (0,5 milyar dolar) oldu. Yılın birinci 9 ayındaki buğday ithalatında bu 2 ülkenin hissesi yüzde 90’ın üzerinde yer aldı. Ağustos ayında yapılan 273,8 milyon dolarlık buğday ithalatının da 163,5 milyon doları Rusya’dan (yüzde 60), 103,8 milyon doları ise Ukrayna’dan (yüzde 38) geldi. İthalatta 3. sırada yer alan ham ayçiçeği yağında yılın birinci 9 ayında 1,2 milyar dolarlık ithalat yapıldı. Burada da birinci 2 sırada Rusya (0,74 milyar dolar) ve Ukrayna (0,44 milyar dolar) yer aldı. Yılın birinci 9 ayındaki ham ayçiçeği ithalatında bu 2 ülkenin hissesi yüzde 97,4 oldu. Türkiye’nin ithalatında birinci 3 sırada yer alan 2 eserde, ithalatın çok büyük bir kısmı Rusya ve Ukrayna’dan yapıldı.

En çok ihracat yapan sektörler

2022 yılı birinci 9 ayına ilişkin dış ticaret dataları kesimlere nazaran incelendiğinde şeker ve şekerli mamuller (1.820 milyon dolar), bitkisel yağ (1.670 milyon dolar), yaş meyve (1.397 milyon dolar), sert kabuklu meyveler (1.275 milyon dolar) ve balıkçılık-su eserleri (1.140 milyon dolar) bölümleri en fazla ihracat yapan dallar olarak sıralandı. Toplam ihracatın yüzde 40,7’si bu 5 dal tarafından gerçekleştirildi.

2022 yılı birinci 9 ayında hayvan yemi (4.610 milyon dolar), bitkisel yağ (3.006 milyon dolar), un (2.598 milyon dolar), şeker ve şekerli mamuller (566 milyon dolar) ile kakao-çikolata (461 milyon dolar) bölümleri ise en çok ithalat yapan dallar olarak sıralandı. Toplam ithalatın yüzde 72,7’si, neredeyse 4’te 3’ü bu 5 dal tarafından gerçekleştirildi. Bu oranın yüksek olması ve geçmiş periyotlara nazaran artması, ithalatın az sayıda kesimde ağırlaştığını gösterdi. Hayvan yemi kesimi, 2022 yılının birinci 9 ayında 4.610 milyon dolar hacim ile toplam ithalatın yüzde 29,8’ini, yaklaşık 3’te 1’ini oluşturdu. Bitkisel yağ kesimi, 2021 yılında 3 milyar doları aşan ithalat ile toplam ithalatın yüzde 17,9’unu oluşturmuştu. 2022 yılının birinci 9 ayında da 3.006 milyon dolar ile toplam ithalatın tekrar yüzde 19,4’ünü oluşturdu.

İhracatın arttığı ve azaldığı sektörler

2022 yılının birinci 9 ayında, evvelki yılın tıpkı ayına nazaran ihracatını bedel olarak en fazla arttıran kesimler bitkisel yağ dalı (437 milyon dolar artış), un dalı (254 milyon dolar artış), hayvan yemi bölümü (224 milyon dolar artış), şeker ve şekerli mamuller dalı (216 milyon dolar artış) ile balıkçılık ve su eserleri kesimi (210 milyon dolar artış) oldu. Tıpkı devirde ihracatın gerilediği bölümler sert kabuklu meyveler bölümü (305 milyon dolar düşüş), yaş meyve dalı (58 milyon dolar düşüş), zerzevat kesimi (20 milyon dolar düşüş) ile kahve, çay ve baharat bölümü (7 milyon dolar düşüş) oldu. 2022 yılının birinci 9 ayında, evvelki yılın tıpkı ayına nazaran ithalatı paha olarak en fazla artan bölümler hayvan yemi kesimi (1.305 milyon dolar artış), bitkisel yağ bölümü (940 milyon dolar artış), un bölümü (848 milyon dolar artış), şeker ve şekerli mamuller bölümü (366 milyon dolar artış) ile bakliyat dalı (179 milyon dolar artış) oldu. Tıpkı periyotta ithalatı en çok düşen bölümler canlı hayvan ticareti bölümü (153 milyon dolar düşüş), pirinç değirmenciliği bölümü (116 milyon dolar düşüş), kakao ve çikolata kesimi (97 milyon dolar düşüş), tohumculuk dalı (47 milyon dolar düşüş) ve makarna kesimi (33 milyon dolar düşüş) oldu.

Dış ticarette öne çıkan ülkeler

2022 yılının birinci 9 ayına ilişkin dış ticaret dataları ülkeler bazında incelendiğinde en çok ihracat yapılan 5 ülke Irak (2.727 milyon dolar), Almanya (1.175 milyon dolar), Rusya (1.164 milyon dolar), ABD (1.051 milyon dolar) ve Birleşik Krallık (527 milyon dolar) oldu. Bu 5 ülkeye yapılan ihracat, toplam ihracatın yüzde 37,1’ini oluşturdu. Ülkelere nazaran en çok ihraç ettiğimiz eserler Irak için un, dondurulmuş tavuk eti, domates salçası; Almanya için fındık içi, ambalajlı fındık, kiraz; Rusya için şeftali, alabalık ve mandalina oldu. Ülke bazında ithalat bilgileri incelendiğinde, 2022 yılının birinci 9 ayında en fazla ithalat yapılan ülkeler Rusya (3.730 milyon dolar), Ukrayna (2.053 milyon dolar), Brezilya (1.709 milyon dolar), Malezya (863 milyon dolar) ve ABD (749 milyon dolar) oldu. Bu 5 ülkeden yapılan ithalat, toplam ithalatın yüzde 58,8’ini oluşturdu.

Türkiye’nin en fazla ithalat yaptığı 2 ülke şu anda savaşta olan Rusya ve Ukrayna olurken, bu 2 ülkeden yapılan ithalat ise toplam ithalatın yüzde 37,4’ünü oluşturdu. Rusya’nın tüm ithalattaki hissesi yüzde 24,1 oldu. İthalatta öne çıkan eserler Rusya için buğday, ham ayçiçeği yağı ve dane mısır; Ukrayna için buğday, ham ayçiçeği yağı ve dane mısır; Brezilya için soya fasulyesi, kahve ve şeker oldu.