Bakan Nebati’den minimum fiyat, memura artırım ve enflasyon açıklaması

‘Enflasyon ne vakit düşüşe geçecek?’, ‘Faiz, kur, enflasyon ve büyüme ortasında nasıl bir istikrar gözetiliyor?’, ‘Türkiye İktisat Modeli’nde yeni adımlar neler olacak?’, ‘2023 için taban fiyat ve memur maaşlarında nasıl bir artış planlanıyor?’ Hande Fırat moderatörlüğünde gazeteciler Zafer Şahin ve Melik Yiğitel’in sorularını Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati yanıtlıyor. Bakan Nebati’nin açıklamalarından satır başları şöyle:

Enflasyonla mücadele

Enfasyon yalnızca Türkiye’nin sorunu değil, Tüm dünyanın sorunu. ABD’de enflasyon daima tartışılır halde. Avrupa resesyona hakikat gidiyor. Global emtia fiyatlarındaki yükseliş gösteriliyor bu artışın sebebi olarak. Salgında iş yerleri kapandı, üretim durdu, sıhhat sistemleri birçok yerde adeta çöktü. İnsanların bir yıl sonrasına ait ön görüleri kayboldu. Mayıs ayından itibaren Türkiye’nin ve dünyanın olağanlaşacağını öngörüyorduk. 21 Şubat’ta savaş başladı. 3 gün sürecek denilen savaş bugün Avrupa’yı kuşatmış durumda.

Enerji ithalatçısıyız, bunun çok ağır bir baskısı oldu. Geçen yıl hiçbir makro ekonomik göstergenin desteklemediği kurlardaki ani değişiklikler yaşandı. Türkiye’deki enflasyonun en kıymetli sebeplerinden bir tanesi kurdaki ani yükselişti. 20 Aralık günü düzmece dokümanlar dolaşıyordu. Bir başka sebep ise beklentiler elbette. Birçok işletme stoklamaya girdi salgın ve savaş sonrası. Yarına fiyatlar yükselebilir diye düşündüler.

“Aralık ayından itibaren enflasyonda düşüşü göreceğiz”

Bizim bir bakış açımız var. Mart ayında dünya bankası toplantılarında ‘bir ikilem ile karşı karşıyasınız’ demiştim. Enflasyon mu büyüme mi? Türkiye’de enflasyon çok yüksek hissedildi. Petrol fiyatlarında dengesizlik olsa da sakinleşme var. Tahıl koridorundan sonra besin fiyatlarının sakinleşmiş olması baskıyı azalttı. Enflasyonun artış suratını azaltıyoruz. Aralık ayından itibaren enflasyon sayılarında düşüş göreceğiz. 

Enflasyonun etkilediği dar gelirliler için adımlar atıyoruz. Davranışın değişimine de ayak uydurmak lazım. Seracılıkla ilgili bir finans paketi hazırladık. Maaliyetlerin azalması için. Bu kış gerekirse alacağımız önlemlerle eserin değerli gelmesini engelleyecek adımlar atacağız. İktisat bugün adım attım, yarın yansımasını görürsün üzere bir iş değil. Direkt desteklemelerde bu hissedilir lakin seradan bahsediyorsak bunun vakit bedeli var, yatırım bedeli var.

“Bu yıl bugün prestijiyle 550 bin kontrol yapıldı”

Yılın başında ‘Hazine ve Maliye Bakanlığını alana indirmeyin’ demiştim. Bu yıl bugün prestijiyle yapılan kontrollerin sayısı 550 bin. Yıl sonunda bu sayısı 1 milyona çıkaracağız. Bu tür  istikrarsız durumların yaşandığı devirlerde fahiş gelir elde etmek isteyenler olabilir. Hem kamunun gücünü gösteriyoruz, hem de vatandaşlarımızın ziyan görmesini engelliyoruz. Bütün bunlar yapılırken fiyatlama sisteminin bozulmasına sebep olan makûs periyot geçirdik. Lakin artık toplum daha hassas. Önümüzdeki kış geçen kış üzere olmayacak, daha düzgün bir kış olacak.

‘Faiz enflasyonun üstünde olmalı öğretisini reddediyoruz’

Bize bir şey öğretildi; faiz enflasyonun üstünde olması lazım. Biz bu öğretiyi reddediyoruz. Dünya kendisi uygulamıyor ancak diyor ki siz uygulayın. Merkez bankalarının faiz artırımları enflasyonun üzerinde bir faiz artışı değil. Makas neden bu kadar geniş? Biz paradigma değiştirdik; Türkiye iktisat modeli dedik. Bu tasarım bir model değişikliğidir. Biz bu sancılı süreci dışarıdan gelen savaş baskısı ile şiddetli hissettik ve makas açıldı. Orta gelir tuzağından kurtulacağız ve bir istikrar sağlanacak. Cumhurbaşkanımız tabir ettiler, faiz tek haneye inecek. Adımlar atılacak. Hükümetimizin birinci önceliği enflasyon. Enflasyon herkesi ilgilendiriyor.

Asgari fiyat ve memur artırımı ne olacak?

2022 yılından bu güne kadar, taban fiyatlı enflasyona ezdirilmedi, memurlar da dahil buna. Taban ücretlilere yıl başında bir belirleme yapılıyor. Bu yıl enflasyon iddialarında bir sapma olunca, taban fiyatta bir artış yoluna gidildi ve gelenek bozuldu. Yüzde 95 civarında bir uygunlaştırma yapıldı. Önümüzdeki yıl ve yıllarda Cumhurbaşkanımızın duruşu çok net. Taban ücretliler, dar gelililer, enflasyonun altında kalmayacak. Önümüzdeki devirde de yeniden çalışmalar bu türlü yapılacaktır. Artış enflasyonun üzerinde olacak. Cumhurbaşkanımız her vakit çok net olarak tabir etmiştir, artış asla enflasyonun altında olmayacak.

Esnafa takviye paketi çalışması

Halk Bankası ile her türlü çalışmayı yapıyoruz. Esnafla ilgili limitlerin artırılması ve indirimlerin yapılacağı bir paket üzerinde çalıştığımızı söyleyeyim. Çalışmalarımızı yapıyoruz. Kabinede konuşulduktan sonra bitirmiş oluruz. Sicil affının getirilmesi kâfi değil. Bankacılık kesiminin kanuna koyulmasına karşın kayıtlarından çıkarmayıp, gayrı resmi affı görmemesi gerekirken görüyor. Sicil affıyla birlikte bölümün kamu otoritesinin kararını uygulama sorumluluğu olacak.

2 bin liraya kadar icraya düşmüş, 9 milyon belgenin temizlenmesini içeriyor. Kolaylık veriyoruz, vazgeçtiği kısmı kıymetsiz alacak kategorisine alıyor, mükellef faydalanıyor, vatandaşımız temizlenmiş oluyor. Varlık idare şirketlerindeki, 2 bin 500 liraya kadarki borçlar için görüşüyoruz. Borçlar silinmesi kaydıyla yarısını ödeyip sıfırlıyoruz. 6 milyon insan durumdan kurtulmuş olacak.

‘Heterodoks yaklaşım’ tartışmaları

Sözleriniz hareketleriniz mutlak suretle gündem oluyor temsil ettiğiniz makamdan ötürü. Bütçe konuşmasında söylemiştim, benimle uğraşmayın. Benimle uğraşırsanız şöyle bir handikapınız var: Alaylı ve mektepliyim. Hayatı gerçek kesimle, halkla geçen, çiftçiği bilir, tarlayı bilir, traktörü bilir birebir vakitte da ticareti bilir. Tescilli hiperaktif birisiyim. Bu konuşmamda üzerime geldiler. Hiç rahatsız olmam. Hakaret olmadığı sürece gülerim. Ben bir çiftçi ile de ustayla da işverenle da personelle de konuşabilirim.

Bulunduğum ortamı söyleyeyim çok bedelli hocalar var karşımda. Dinleyicilerin birçoğu üniversite dekanları. Bir akademik unvanınız var ise kullandığınız lisan bu lisan olmak üzere. Ben hekim unvanını almak için çok efor sarf ettim. Üniversitede ders vermediğim için doçent unvanını kullanmıyorum. Bu yadsınacak bir şey değil. Ben doçent tabip Nureddin Nebati’yim.

Hiçbir akademisyen kitapta yazdığı şeyi olduğu üzere aktaramaz. Öğrenciye ders verirken bile hazırlıkla gidersiniz. Siz Türkiye İktisat Modelini dünyaya sunuyorsunuz, dünyadan da hocalar buna dayanak için geliyorlar sizi desteklemeye.