Asbest ürkütüyor atıklar ne olacak?

AYLİN RANA AYDİN – Zelzelelerin akabinde enkaz kaldırma çalışmaları sürüyor. Enkaz kaldırma süreçleri devam ederken, bu çalışmaların uygun şartlarda yapılması büyük değer taşıyor. Geçtiğimiz günlerde Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından yapılan açıklamaya nazaran, atıkların bir kısmının denetimli bir halde bertarafı sağlanırken, bir kısmının ise geri dönüştürülerek iktisada kazandırılması bekleniyor.

Konunun uzmanları yıkıntı atıklarının tekniğine uygun yönetilmesi gerektiğini söylerken, enkazlardaki asbest tehlikesine de dikkat çekiyor.

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Etraf İdaresi Genel Müdürü Eyyüp Karahan geçtiğimiz günlerde afet sonrası uygulanması gereken ‘Atık Yönetimi’ne ait bilgiler paylaşmış ve yıkılan binaların atıklarının arama – kurtarma çalışmalarının akabinde çevresel risk oluşturmayacak biçimde kaldırılmasını vurgulamıştı. Karahan tehlikeli ve geri dönüştürülebilir atıkların uzman takımlarla ayrıştırılacağını belirtmişti.

Döngüsel ekonomi

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı eski müsteşarı Prof. Dr. Mustafa Öztürk, sarsıntı nedeniyle yıkıntı atıklarında en az 110 milyon tonu aşkın atık çıkacağının öngörüldüğünü lisana getirdi. Geri dönüşüm tesislerinin yerinin belirlenmesi gerektiğinin altını çizen Öztürk, zelzeleden etkilenen bir bölgenin kurtarılması ve yine inşa edilmesinin en kıymetli ögesinin atıkların süratli bir halde uzaklaştırılması ve arıtılması olduğunu kaydetti.

Öztürk, “Japonya’da, 2011 zelzelesinden sonra yıkıntı atıklarının yüzde 81’i geri dönüştürüldü. Zelzele ülkesi olan Türkiye de yıkıntı atığı idare planı hazırlamalı ve gerçek hasar verisi toplamalı. Yıkıntı atıkları beton, demir, kiremit, yalıtım materyali, plastik, ahşap, elektronik, cam içeriyor. Asbest içeren kimi binalar yıkıldığı vakit tozu havaya karışmış olabilir. Yıkıntı atıkları asbest ve gibisi tehlikeli yıkıntı atıkları içerebilir. Bu yüzden yıkıntı atığı tekniğine uygun yönetilmeli” diye konuştu.

Öztürk, yıkıntı atıklarının yerleşim yerlerine yakın alanlara, sulak alanlara, kıyılara, alüvyon alanlarına, çöp depolama, tarım ve orman alanlarına dökülmemesi gerektiğini de kelamlarına ekledi.

Türk Plastik Sanayicileri Araştırma Geliştirme ve Eğitim Vakfı (PAGEV) Lideri Yavuz Eroğlu ise mevzuyla ilgili olarak bakanlıkla irtibata geçtiklerini ve bakanlığın hazırlayacağı yol haritasıyla birlikte atık konusunda dayanak olabileceklerini açıkladı.

Geri Dönüşümcüler ve Geri Kazanımcılar Derneği (GEKADER) Lideri Fatih Eren, “Üzülerek tabir etmeliyim ki yıkılan bina sayısı ve ortaya çıkan geri dönüştürülebilir atıkların sayısı epey fazla. Hasebiyle bunların yine kazanım yapılıp geri dönüşüme tabi tutulmasını önemsiyoruz” dedi. Eren, yeni yapılacak binaların sarsıntı yönetmeliğine uygun olması kadar konutlarda ayrıştırma altyapısına da uygun inşa edilmesinin kıymet taşıdığını söyledi.

‘Deprem bölgesinde maske şart’

Asbest Söküm Uzmanları Derneği Lideri Mehmet Şeyhmus Ensari, zelzele bölgesinde yıkılan binalardaki asbeste dikkat çekti. Asbestten korunmanın tek yolunun solumamak olduğunu ve zelzele bölgesinde maske kullanımının kıymetini vurgulayan Ensari, “Molozların içinde asbestin yanı sıra civa, kurşun var. Tarım toprakları, baraj gölleri üzere alanlardan uzakta imha edilmeli. Yoksa çevresel felakete yol açabilir” dedi.