Alışveriş merkezlerine yeni düzenleme

Türkiye’de 2000’li yılların başından itibaren perakende ve gayrimenkul kesimlerinde yaşanan dönüşümle birlikte alışveriş merkezlerinin sayısı da arttı. Bu durum bir yandan ülke iktisadına katkı sağlarken, öteki yandan kesim aktörleri ortasında kiracı ve kiraya veren ilgisi çerçevesinde alışveriş merkezinin çeşitli masraflarından kaynaklanan meselelerin ortaya çıkmasına sebep oldu. Ticaret Bakanlığı tarafından alışveriş merkezleri ile ilgili olarak hem uygulamada karşılaşılan problemlerin tahlili hem de bölümden gelen geri bildirimler doğrultusunda kamuoyu taleplerinin karşılanması emeliyle Alışveriş Merkezleri Hakkında Yönetmelik’te değişiklik yapıldı.

Alışveriş merkezlerinde ortak gelir ve ortak masrafların kapsamı belirlendi

Alışveriş merkezleri ortasındaki uygulama birliğinin sağlanması ve şeffaflığın artırılması gayesiyle ortak kullanım alanlarından elde edilen gelirler ile bu alanlara ait sarfiyatların kapsamı belirlendi. Bu çerçevede ortak kullanım alanlarına ait elektrik, su, doğalgaz, yenileme niteliğinde olmayan bakım ve tamirat üzere ortak kullanım alanı masrafları ile alışveriş merkezinde fiilen çalışan bordrolu idare işçisinin misyonuyla ilgili masrafların ortak masraf olduğu ve alışveriş merkezindeki işletmelerden sırf bu sarfiyatlar için ortak masraf iştirak hissesi tahsil edilebileceği kabul edildi. Bundan bu türlü kelam konusu masrafların dışında kalan masraflar ile ortak sarfiyat niteliğini haiz olup belgelendirilmeyen sarfiyatlar için işletmelerden rastgele bir bedel talep edilemeyecek. Ayrıyeten ortak kullanım alanlarından elde edilen süreksiz kiralama, reklam, pazarlama, kültürel ve sanatsal faaliyet, baz istasyonu, ATM ve başka ortak kullanım alanı gelirleri ile alışveriş merkezi idarelerince işletmelerden alınan masraf avanslarından elde edilen her türlü gelir ortak gelir kabul edildi ve bu gelirlerin sadece ortak sarfiyatların karşılanmasında kullanılabileceği kurala bağlandı.

Alışveriş merkezinin ortak masrafı niteliğinde olmayan ve alışveriş merkezi maliki yahut idaresine ilişkin masraflar olduğu kabul edilen reklam, pazarlama ve danışmanlık üzere sarfiyatlar için alışveriş merkezindeki işletmelerden bundan bu türlü rastgele bir bedel tahsil edilemeyecek. Fakat, kontrat serbestisi prensibi doğrultusunda Yönetmelik değişikliğinden evvel kurulan mukavelelerde karar bulunması halinde bahse bahis masraflar için işletmelerden mukaveleler yenileninceye ya da uzatılmış sayılıncaya kadar iştirak hissesi tahsil edilebilecek. Tekrar Yönetmelik değişikliğinden evvel kurulan mukavelelerde idare masraflarının alt kalemlerinin belirtilmediği durumda işletmelerden sadece alışveriş merkezinde fiilen çalışan bordrolu idare çalışanının misyonuyla ilgili sarfiyatlar için iştirak hissesi tahsil edilebilecek.

Ortak gelir ve masraf raporunun taban standartları belirlendi

Alışveriş merkezlerinde her yıl bir evvelki yılın ortak gelir ve masraflarıyla ilgili standart, gerçeğe uygun, şeffaflığın ve hesap verilebilirliğin sağlandığı raporların oluşturulması mecburî hale getirildi. Ortak gelir ve masraf raporunun oluşturulmasına ait olası tereddütlerin ortadan kaldırılmasını teminen proaktif bir yaklaşımla raporda bulunması gereken taban ögeler açık ve ayrıntılı biçimde belirlendi.

Alışveriş merkezi idaresinin ortak sarfiyat paylaşımına ait uygulamaları bağımsız kontrole tabi kılındı
Ortak masraf iştirak hissesi hesaplama ve tahsilatları ile raporlamalarının mevzuata uygun olup olmadığının denetim ve tespiti hedefiyle alışveriş merkezi idarelerine bağımsız kontrol yükümlülüğü getirildi. Bu çerçevede kelam konusu uygulamalar her yıl Kamu Nezareti Muhasebe ve Kontrol Standartları Kurumu tarafından yetkilendirilen bağımsız kontrol kuruluşlarınca denetlenerek rapora bağlanacak ve alışveriş merkezindeki işletmelerin bilgisine sunulacak. Bağımsız kontrol kuruluşlarınca hazırlanacak raporda Yönetmeliğe muhalif tüm uygulamalar detaylı formda belirtilecek. Böylelikle bakanlıkça yapılan kontrollerle birlikte alışveriş merkezlerinin ortak gelir ve sarfiyatlarına ait ikili kontrol yapılması sağlanarak, bu konularda yaşanan mağduriyet ve mevzuata karşıtlıkların önüne geçilecek.