Vertigo tedavisinde ‘manevra’ sistemi işe yarıyor mu?

Başın hareketleriyle birlikte apansız ortaya çıkan şiddetli baş dönmesiyle karakterize olan bu hastalık her yaşta görülmekle birlikte, sıklığı ileri yaşlarda daha da artıyor. O denli ki 40-60’lı yaşlarda en sık görülen baş dönmesi nedeni BBPV oluyor. Kulak Burun ve Boğaz Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Nazım Korkut, bu hastalıkta  ilk şiddetli baş dönmesi atağının ekseriyetle sabah yataktan kalkarken başladığını belirterek, “Ataklar eğilip kalkma, üste yahut aşağıya hakikat bakma ya da yatakta bir yandan başkasına dönüldüğünde görülüyor ve yaklaşık 15-60 saniye kadar sürüyor” dedi. Şiddetli baş dönmesi atakları nedeniyle otomobil kullanmak, makina başında çalışmak, sportif aktivitelerde bulunmak, merdiven inip çıkmak, toplantılara ve toplumsal etkinliklere katılmak önemli dertler yaratabiliyor. Hastalar dehşetleri nedeniyle meskene kapanıyor ve toplumsal hayattan kopabiliyorlar. Hoş haber ise BBPV tablosunda yalnızca birkaç dakika süren ‘manevra’ tedavisiyle baş dönmesinden kurtulmanın mümkün olması; üstelik ekseriyetle tek seans kâfi oluyor!  

Hastalık değil, belirti!

Toplumdaki yaygın inanışın tersine, vertigo, başka ismiyle baş dönmesi hastalık değil, pek çok hastalıkta görülen bir belirti. Baş dönmesinin nedenleri kabaca ‘santral’ ve ‘periferik’ kökenli vertigo olarak ikiye ayrılıyor. Beyin kanamaları, beyin tümörleri, anevrizmalar, multipl skleroz üzere birçok santral hudut sistemi hastalıklarında görülen vertigo çok gürültülü ve çok semptomlu bir klinik tablonun belirtilerinden yalnızca biri oluyor. Prof. Dr. Nazım Korkut, “Ancak periferik vestibüler sistem hastalıklarında ise vertigo, yani şiddetli baş dönmesi tüm dikkati üzerinde toplayan en kıymetli belirti olarak karşımıza çıkıyor” diye konuştu. 

İç kulaktaki kristaller yerinden oynarsa…

BPPV olağan şartlarda iç kulakta istikrarın sağlanmasında var olan, ama bulunması gereken yerin dışına kaçan kalsiyum parçacıklarının neden olduğu mekanik bir hastalık. Utrikül ve sakkül denilen iç kulak kısımlarından, yarım daire kanalları içine kalsiyum karbonat parçacıklarının (kristallerin) kaçması ve bu parçacıkların serbestçe kanalların içinde dolaşmasıyla ortaya çıkıyor. Bir öbür tablo ise yarım daire kanallarının ‘ampüller kupula’ denilen kısma bu parçacıkların yapışmasıyla oluşuyor.  

Tek seansta tahlil sağlanabiliyor

Mekanik bir iç kulak hastalığı olan BPPV’ye tedaviyle kesin tahlil sağlanabiliyor. Bazen kristaller bizatihi yerine dönebilse de çoklukla problemli kanal yahut kanalların saptanarak uygun hareketlerle tedavi edilmesi gerekebiliyor. Kanallar içine kaçan kalsiyum kristalleri ‘repozisyon manevraları’ ile olması gereken yepyeni pozisyonlarına gönderiliyor, böylelikle sorun ortadan kalkıyor. Kulak Burun ve Boğaz Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Nazım Korkut, manevra tedavisiyle baş dönmesi probleminin ekseriyetle tek seansta ortadan kalktığına işaret ederek, şunları söyledi:

Nadiren cerrahi teşebbüs gerekebiliyor 

Prof. Dr. Nazım Korkut, uygun hareketlere karşın düzelmeyen hastalarda ise çok nadiren cerrahi teşebbüse gereksinim duyulduğunu belirterek, “Cerrahi teşebbüs olarak kanalın tıkanması yahut ikazları beyefendisine taşıyan hududun kesilmesi gündeme gelebiliyor. Bilhassa uzun soluklu, sık tekrarlayan BPPV hastalarında beraberinde migren de bulunabiliyor. Bu durumdaki hasta kümesinde repozisyon hareketlerinin yanı sıra vestibüler migrenin tıbbi tedavisi de uygulanıyor” bilgisini paylaştı.

Tedavi birkaç dakikada tamamlanıyor

BPPV (Benign Paroksismal Pozisyonel Vertigo) tedavisinde ‘kanalolit repozisyon’ hareketinden epeyce başarılı sonuçlar alınıyor. Odyolog Dr. Zeynep Gence Gümüş, altta yatan farklı bir neden olmadığı takdirde, BPPV hastalığının repozisyon hareketleriyle düzeldiğini vurgulayarak, “Manevra tedavisi dakikalar süren kısa bir tedavidir. Hastanın başına aşikâr durumlar verilerek halk ortasında istikrar kristalleri olarak bilinen otokonianın yerine girmesi amaçlanıyor. Hastalarımızın yüzde 85’i tek seansta düzelirken, kalan yüzde 15’lik kısmına birden fazla sefer hareket uygulanması gerekebiliyor” tabirlerini kullandı. Dr. Zeynep Gence Gümüş, hareket tedavisinden faal sonuç alınabilmesi için sonrasında birkaç gün baş hareketlerinin kısıtlanması, yüksek yastıkla ve sırt üstü (sağa/ sola dönmeden) yatılması gerektiğinin altını çizdi.