Tırtıldan sonra fiyat tasası

Duygu ERDOĞAN- Ayçiçek ekili alanlarda yayılan ve süratle ilaçla müdahale başlatılan ‘çayır tırtılı’nda denetim sağlandı. Bölgelerde alanların taranması ve gerekli görülen yerlerde ilaç uygulaması yapılması ihtarları devam ediyor.

Trakya başta olmak üzere Marmara’da çayır tırtılı sorununun veriminde yüzde 5 ila 6 ortasında bir olumsuz tesirinin görülmesi bekleniyor. Fakat Adana, Konya üzere sıkıntısız alanlarda ise yağlık ayçiçek ekiminde ‘fiyat’ kaygısı var. Adana’da hasat bu hafta başlarken, birlikler tarafından şimdi avans fiyat açıklanmadı; piyasada 9-10 lira bandında fiyat oluştu. Üreticinin beklentisi ise 14 lira. Bunun altında bir çıkarla maliyetlerin sürdürülebilir olmayacağını belirten üreticilerin, gelecek yıl için ayçiçek yerine gelir getirici öbür eserler ekebileceği tasası var.

Konya’da ise hasat ağustos ortasında başlayacak. Düşük fiyattan açılan piyasanın telaşını Konyalı üreticiler de taşıyor. Ağustos ortasında hasada hazırlanan bölgede de düşük fiyata karşı üreticilerin ayçiçek ekimini azaltma riski olduğu tabir ediliyor.

‘Unutuyoruz…’

Geçen yıl pandemi kaynaklı tedarik ve lojistik meseleler, ardından Rusya-Ukrayna savaşı ile ayçiçek yağı ithalatında çıkan ezaları hatırlatan Adana Çiftçiler Birliği Lideri Memnun Hakikat, “Şimdi fiyat dünyada düşmeye başlayınca o günleri unutuyoruz. Sürdürülebilir bir üretime, bunun için de çiftçi maliyetleri desteklenirken ürünün değerinde alınmasına gereksinimimiz var” dedi. 

Dünyada ham yağ ve çekirdek fiyatlarındaki gevşeme sonucunda endüstricinin piyasaya girmekten çekindiğini anlatan Gerçek, “Tahıl koridoru ile açılan imkanlar, dünyada yüksek randıman beklentisi fiyatları düşürüyor. Fiyat geriye gidiyor lakin sonuçta çiftçi en güç vakitlerde üretimi artırmak için, kat be kat yükselen maliyetlerle ekim yaptı hasada geldi. Artık ‘dünyada fiyat düşük’ diye üreticiye dayanak olmazsak, gelecek yıl ekim azaldığında tekrar meselelerle karşı karşıya kalırız” diye konuştu.

Artan üretimle birlikte 2.2 milyon tonun üzerinde yağlık ayçiçek çekirdeği üretimi beklendiğini belirten Hakikat, Türkiye’nin gereksiniminin ise 3.3 milyon ton düzeyinde olduğunu söyledi. 

Fiyatın 9-10 lira bandında seyrettiğini lakin yağlık ayçiçek üreticisinin 14-15 lira fiyat beklentisi olduğunu anlatan Hakikat, bu bahiste iki teklif sunuyor. Gerçek, “Fiyat düşük giderse, ayçiçeği priminin yükseltilmesiyle tahlil aranabilir. Bu sayede hem tüketiciye yansıması olmaz, hem de çiftçimiz kazanır ve üretime devam eder. İkinci olarak ise, birlikler ve kooperatifler aracılığıyla devlet finansman takviyesi verecek eserler satın alınacak. Bu müddette piyasa da regüle edilebilecek bir sistem uygulanabilir. Türkiye rekoltede artış trendine girmişken, üretciyi küstürmeyelim. Dünyada besin o denli bir hale geliyor ki, ülkeler eser olsa bile satmıyor stok tutuyor, erişim zorlaşıyor. Bunları unutmayalım” dedi.

‘Alım primi uygulanabilir’

Tarım Yazarı Ali Ekber Yıldırım, Ukrayna’nın durumunun dünya piyasaları açısından kıymetine dikkat çekerken, dünyada daha evvel Ukrayna’nın en değerli üretici pozisyonunda olduğunu, savaş süreci nedeniyle birinciliğe Rusya’nın geçtiğini hatırlattı. Yıldırım, “16 liraya kadar çıkan fiyat artık 10 liraya kadar düştü. Üretici 10 liraya sattığı vakit ziyan edeceği bir gerçek. Buğday ve arpada olduğu üzere üzerine alım primi ödenmesi sağlanabilir. Ton başına bir ödeme. Bunun üzere bir formül üzerinde çalışılıyor. Büyük olasılıkla bu türlü bir modelle devam edilecek. Ayçiçeği üretimi artsın diye önemli uğraş verildi. Bunu sağlamaya başladıktan sonra fiyata bağlı olakrak üretici vazgeçerse yine kasvetler yaşarız. Yağlık ayçiçek fiyatı her vakit buğday fiyatının iki katı olmuştur. Buğday şu an 7.5 lira düzeyinde. Ayçiçek de 15 lira bandında alınmalı” diye konuştu. 

‘Mısır ekimine yönelme olabilir’

Türkiye yağlık ayçiçeği üretiminden yüzde 15 hisse alarak bu alanda giderek tek başına daha fazla kelam sahibi olan Konya’da hasat ağustos ortasında başlayacak. Lakin Adana’daki fiyat Konyalı üreticileri de endişelendiriyor.

Fiyatların düşük seyretmesiyle üreticilerin gelir getirici öbür eserlere yönelebileceğini anlatan Ziraat Odalarına danışmanlık veren Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Süleyman Soylu, bu açıdan bilhassa mısır ekimine kayma olabileceğini söyledi.

Soylu, “Fiyat 9-10 lira bandında giderse önemli bir badire demektir. Girdi maliyetleri bir yılda üç kat arttı. Çiftçinin ekime devam etmesi için 13-14 lira fiyat taban alınmalı. Türkiye kendi üretimiyle tüketiminin yüzde 60-65’ini karşılıyor. Geri kalanı ithal ediliyor. Lakin büyük üretici olan Ukrayna ve Rusya’nın durumu malum. Geçen yıl da en çok ayçiçek yağı fiyatlarını konuşmuştuk. Her eserde kendi üretim garantimizi sağlayacak güçteyiz. Bu nedenle srüdürülebilir siyasetler yürütmemiz lazım. Üretici düşük fiyat tasası taşımamalı. Birlikler fiyatları erken açıklamalı. Devletin de dahil olup yönlendirmesi lazım” diye konuştu.