Sultan I. Ahmed’in ’14’ gizemi! ‘Osmanlı sistemi bunu kabul etmez’ diyerek açıkladı

Tam 624 yıl boyunca ayakta kalmayı başaran Osmanlı İmparatorluğu’nda toplamda 36 padişah tahta oturdu. Tam altı yüzyıl boyunca varlığını sürdüren Osmanlı Devleti’yle ilgili ise günümüze ulaşan pek çok enteresan ayrıntı var. Lakin devletin 14’üncü padişahı Sultan I. Ahmed’in hayatında dönüm noktalarını sembolize eden ’14’ sayısıyla ilgili gerçekler bugüne kadar çok az duyuldu. Kendi ismine bir cami yaptırma buyruğu verdiğinde bile tesirli olan ’14’ sayısı Sultan I. Ahmed için neden kıymetliydi? Sultan I. Ahmed neden her değerli kararda ’14’ sayısının tesirinde kaldı? İşte ayrıntılar.

SULTAN I. AHMED İLE GELENEK BOZULDU

Osmanlı İmparatorluğu periyodunda sultanların kendi ismine yaptırdıkları mescitlere ‘selatin cami’ ismi verilirdi. En az 2 minareli olan bu mescitler, Osmanlı geleneklerine nazaran savaşta muvaffakiyet ya da ganimet kazanıp elde edilenlerle inşa edilirdi. Bu inşa sürecinde hazineden yararlanılmaz, masraflar padişahın şahsi servetinden karşılanırdı. Fakat Sultan I. Ahmed ile bu gelenek bozuldu. İstanbul’un 7 doruğundan biri olan Sarayburnu Doruğu’na Sedefkâr Mehmed Ağa tarafından Sultanahmet Camii inşa edildi. Günümüzde İstanbul’un en kıymetli simgelerinden biri olarak kabul edilen bu cami 6 minareli. Sultan I. Ahmed’in hazinesinden yapılan cami kimi tarihçilere nazaran onun hayatındaki kıymetini temsilen ’14’ şerefeliydi.

‘TARİH KAYIT SİSTEMİ BUNU KABUL ETMEZ’

Caminin 14 şerefeli olduğundan bahseden ünlü tarihçilerden biri de Prof. Dr. İlber Ortaylı’ydı. Milliyet gazetesinde 22 Kasım 2015 tarihinde yayımlanan ‘Sultan I. Ahmet ve dönemi’ başlıklı yazıda Prof. Dr. Ortaylı, caminin gurura sayısına ait şu tabirlere yer vermişti:

‘AFERİN MİMAR AĞA, BU CAMİYİ YAP’

Köşe müellifi Vehbi Tülek de Türkiye gazetesinde 29 Kasım 2003’te yayımlanan ‘Ser Mimar Mehmed Ağa -278-‘ başlıklı yazısında, Sultanahmet Camii’nin 1’ şerefeli olduğunu kaleme almış ve yazısında şu kelamlara yer vermişti:

‘SULTANAHMET’TE 16 ONURA VAR’

İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Feridun Emecen, Sultanahmet Camii’nin 14 şerefeli olup olmadığına ait, “Bazı padişahların sembolik olarak onura sayısının saltanat yıllarını gösterdiği rivayeti var. Süleymaniye Camii 10 şerefeli. Yasal de 10. Osmanlı sultanıdır. Ama I. Ahmed’in 16. Osmanlı sultanı olmadığı açıktır. Çünkü Sultanahmet Camii’nde 16 erdeme mevcut” diye konuştu.

Sultanahmet Camii’nin ’14’ şerefeli olduğuyla ilgili savlar ve kent efsanelerine ait Sultanahmet Camii Müdafaa ve İhya Derneği’nin internet sitesinde, “Camiye evvel dışarıdan bakarsak 6 minareye sahip. O yüzden bu niteliği ile tek kalıyor. 4 köşesindeki minarelerin 3’er ve avlusunun köşesindeki 2 minarenin ise 2’şer şerefesi var. Toplamda 16 onura. Yapı, üç yanından taş duvarlı ve 5 kapılı bir avlu ve bahçeyle çevrili” sözleri yer alıyor.

TAHTA KAÇ YAŞINDA ÇIKTI?

Sultan I. Ahmed’in tahta çıkma yaşına ait ortaya atılan argümanlara açıklık getiren Prof. Dr. Feridun Emecen, padişahın 14 yaşında tahta çıktığı bilgisinin tartışma olduğuna dikkat çekti. I. Ahmed’in 14 yaşında padişah olduğu bilinse de Prof. Dr. Emecen, aslında Sultan’ın yaşının kimi kaynaklarda 13 olduğunu ve tahtta yaşının olgun gösterilmesi amaçlanarak yaşının ’16’ olarak yazıldığını açıkladı.

Prof. Dr. Emecen, “I. Ahmed’in, Hicri takvime nazaran ’14’ (998-1012) yaşında tahta çıktığı yanlışsız. Fakat Sultan’ın doğum tarihi konusunda birtakım Osmanlı kayıtları 996 hicri tarihini yani 1588’i gösterir. Bu halde I. Ahmed’in tahta çıkma yaşı 16 olur. Lakin bunun 998 olduğu konusunda kesin bir ittifak var” diye konuştu.

‘SÜNNET MERASİMİ TAHTA ÇIKTIKTAN SONRA YAPILDI’

Prof. Dr. Feridun Emecen ayrıyeten Osmanlı tarihçilerinin Sultan’ı olgun yaşta tahta çıkmış olarak göstermek için 16 yaşının ileri sürüldüğünü de kelamlarına ekledi. O periyot Venedik kaynaklarında ise enteresan bir bilgi daha yer alıyordu.. Prof. Dr. Emecen, bu kayıtlarla ilgili, “Venedik kaynakları da 13 yaşlarında olduğunu açık biçimde müellif. Sünnet merasimi tahta çıktıktan sonra yapılmıştır” dedi.

Osmanlı Padişahı Sultan I. Ahmed’in hayatında ’14’ sayısının kıymeti ile ilgili birçok argüman ortaya atılsa da gerçekliğinden kuşku edilmeyecek kayıtlar da var. Güzel bir tahsil gören Sultan, Arapça ve Farsçayı harika derecede öğrenmişti. Hiç sefere çıkmamış olmasına karşın kendisini ok atmak, kılıç kullanmak, cet binmek üzere savaş ve askerlik alanlarında da geliştirdi. Sultan I. Ahmed, yakalandığı tifüs hastalığı sebebiyle 1617 yılında 21 Kasım’ı 22 Kasım’a bağlayan gece şimdi 28 yaşındayken vefat etti.