Roma’daki taht savaşlarının gerçek yüzü buymuş! İmparator olmanın 5 bilinmeyen yolu

Derleyen: Fazilet Şenol / Milliyet.com.tr – Tam 844 yıl boyunca Avrupa’da karar süren Roma İmparatorluğu periyodunda yaşanan birçok olay ve imparator ismini tarihe kazıdı. Roma İmparatorluğu devrine dair birçok ayrıntı tarih meraklılarının ilgisini çekmeye devam ediyor. İmparatorluğun en merak edilen yanlarından biri ise hiç kuşkusuz hükümdarların başına gelenler. Roma üzere büyük bir imparatorlukta hükümdar olmak sanılanın tersine hiç de kolay değildi. Bir Roma İmparatoru öldüğünde kimin tahta geçeceğini belirleyen yasa ve prosedürler yoktu. Her vefat sonrasında yaşanan karışıklıklar güçlü imparatorluk içinde de önemli sorunlara yol açabiliyordu.

İmparator Nero

Bugüne kadar Roma’daki imparatorluk tahtına tam 94 hükümdar oturdu. Roma’da tahta geçen imparatorlar birinci devirlerde yüksek bir oranda mevt riskiyle karşı karşıya kalıyordu. Yapılan araştırmalar o periyoda dair çarpıcı bir gerçeği ortaya çıkardı. Araştırmalara nazaran Roma’da 69 hükümdarın tam 43’ü yani yüzde 62’si suikast, intihar yahut iç savaş sırasında fecî bir biçimde öldürüldü. Yani Roma İmparatorluğu’nda tahta çıkmak kadar tahtta kalmak da hiç de kolay değildi. Pekala dünya tarihine ismini yazdıran bu imparatorlukta tahta çıkabilmenin yolları nelerdi? İşte Roma’da tahta geçebilmenin 5 kuralı.

1- İMPARATORDAN KALAN MİRAS

Roma’da bir imparatorun tahta geçme süreci, günümüzde kraliyet ailelerinin unvanlarını bir sonraki jenerasyona aktardığı üzere gerçekleşmiyordu. Roma İmparatorluğu’nda tahta oturmak hiç de kolay değildi zira bir imparatorun tahta geçebilmesi için belirlenmiş bir prosedür yoktu. Araştırmacılara nazaran Roma’nın en zayıf taraflarından biri de buydu. Tahta geçen en ünlü Roma imparatoru Nero’ydu. Annesi Julia Agrippina, MS 49’da İmparator Claudius’un dördüncü eşiydi ve Nero’yu evlat edinmesi için yeni kocasını ikna etti. Claudius, MS 54’te ölünce Nero şimdi 17 yaşındayken tahtı devraldı. Kimi Roma tarihçilerine nazaran Agrippina, yalnızca oğlunun tahta geçebilmesi için kocası Claudius’u öldürtmüştü. Ancak Nero ‘hayırlı evlat’ profilinden epey uzaktı. Tahta geçen Nero, MS 59’da annesinin öldürülmesini emretti. Tahta nispeten barışçıl bir biçimde geçen Nero’nun saltanatı kaosla sona erdi. Sorunlarla çevrili Nero, senato tarafından halk düşmanı ilan edildi ve ordu tarafından yalnız bırakıldı. Bütün bunlardan ötürü da MS 68’de hayatına son verdi.

2- PRAETORIAN MUHAFIZLAR

Roma’da tahta geçecek kişinin seçilmesinde Praetorian Muhafızlar da büyük bir role sahipti. Praetorian Muhafızlar, Roma İmparatorluğu devrinde ordudaki generallerin buyruğundaki askerler olarak tanındılar. Daha sonra Birinci Roma İmparatoru Augustus tarafından imparatorun şahsi müdafaası olarak atandılar ve böylece muhafızların itibarları arttı. Vakit içinde giderek daha da güçlenen Praetorian Muhafızlar, Üçüncü İmparator Caligula’nın hükümdarlığı devrinde bir imparatoru bile devirecek gücü ellerinde tutuyorlardı.

İmparator Caligula, MS 41’den MS 54’e dek Roma’da imparator olan isimdi. Birinci başlarda hayli sevilen bir imparatordu lakin sadizm ve cinsel sapkınlığa eğilimi olduğuna dair öyküler, onun gaddar ve şehvete düşkün biri olarak resmedilmesine neden oldu. Vakit içinde Roma asilzadelerini ve ordusunu yabancılarla dolduran Caligula, Praetorian Muhafızların üyeleri tarafından suikaste uğradı. Bundan sonra Praetorianlar Roma’yı yakıp yıktılar.

3- TAHTI SATIN ALMAK

Praetorian Muhafızların tesiri Roma’da kendini göstermeye yıllarca devam etti. Roma’nın baş senatörü olan Pertinax, muhafızlar tarafından tahta geçirildi lakin Praetorian Muhafızlar ondan pek de umduğunu bulamadı. Zira Pertinax, muhafızların devam eden dayanakları için onlara ödeme yapmayı reddetti. Bu sebeple Praetorian Muhafızlar, Pertinax’ı imparator ilan ettikten sırf üç ay sonra öldürdü. Pertinax’tan sonra tahta Didius Julianus geçti. Julianus daha evvel birkaç eyaletin valisi olarak hizmet etmişti ve ziyadesiyle zengindi. Uzmanlara nazaran Pertinax’ı öldürdükten sonra Praetorian Muhafızlar, tahtı en yüksek fiyatı verene satacaklarını ilan ettiler ve Julianus, her bir Praetorian askerine birkaç yıllık maaşın karşılığı olan 25 bin sesterce (Antik Roma sikkesi) ödemeyi vaat ederek açık artırma savaşını kazanan kişi oldu. Bu teklifi kabul eden Praetorian Muhafızlar, Roma senatosunu Julianus’u imparator ilan etmeleri tarafında tehdit ettiler ve maksatlarına ulaştılar.

4- KÖLENİN OĞLUYKEN İMPARATORLUĞA YÜKSELMEK

Bazı Roma imparatorları ise kaostan uzak bir formda mütevazı başlangıçlarla tahta geçmişti. Bu imparatorlar evvel memur sonra kumandan olmak hedefiyle Roma ordusu içindeki basamakları tırmandılar. Örneğin Pertinax, birkaç aylığına imparatorluk yapmış olsa da azat edilmiş bir kölenin oğluydu. Verilebilecek en ünlü örnekler ise MS 284’te imparatorluğa yükselmeden evvel Dalmaçya’da düşük gelirli bir ailede doğan Diocletianus ile onunla birlikte imparatorluk yapan MS 305’e dek karar süren bir esnafın oğlu olan Maximian’dı. Birinci başlarda Maximian, Diocletianus’u tahta çıkması için destekledi ve birkaç yıl sonra kendisi de ‘müşterek imparator’ olarak tahta geçirildi. Diocletianus, bir ‘sezarlık’ makamını kurdu ve bundan sonra Roma İmparatorluğu bir mühlet boyunca dörtlü idare ile yönetildi. Bu idare biçiminde kıdemli iki imparatora ‘Augustus’ unvanı verilirken öbür iki ast imparator ‘Sezar’ unvanını kullanıyordu.

5- ANNE VE EŞ YARDIMIYLA GELEN İMPARATORLUK

Geleneklere nazaran Roma İmparatoru erkek olmak zorundaydı ancak birkaç bayan direkt hükümdarlık yapmasa da tahtın gerisindeki değerli güç oldu. Romalı tarihçi Tacitus’un kayıtlarına nazaran Augustus’un eşi ve Tiberius’un annesi olan Livia, Augustus’un etrafındaki potansiyel varislerin hepsini yok edip kendi oğlunun önünü açarak imparator olmasını sağlayan kişiydi. Tiberius, Livia’nın bir evvelki evliliğinden olma oğluydu. Dolayısıyla resmi olarak tahtın varisi değildi. Ancak Livia’nın aksiyonları ve Augustus’la yaptığı evlilik sayesinde, MS 14’te Augustus ölünce Tiberius Roma İmparatoru oldu. Bu öykü ne birinci ne de son oldu. Birçok Romalı bayan, kocaları ve oğullarının tahta geçmesi için epey kanlı olan yollara başvurdu.