Örtü altı tarımda dünyada üçüncüyüz

Finike’nin Hasyurt mahallesinde, 25. Hasyurt Tarım Fuarı kapsamında Milliyet Gazetesi Genel Yayın Direktörü ve muharrirlerinin iştirakiyle, ‘Tarımın Dünü, Bugünü ve Yarını’ bahisli panel düzenlendi.

Hasyurt Mahmut Esen Kültür Merkezi’nde düzenlenen panele, Milliyet Gazetesi Genel Yayın Direktörü Mete Belovacıklı, Milliyet Gazetesi İktisat Müdürü Şükrü Andaç, Milliyet Gazetesi İktisat Muharriri Servet Yıldırım, Milliyet Gazetesi Tarım Müellifi Hakan Tartan, Kumluca Ticaret ve Sanayi Odası Lideri Murat Hüdavendigar Günay, Grow Fide İdare Heyeti Lideri Hasan Ünal, Titiz Agro İdare Konseyi Lideri Şavaş Titiz, E – Z Tohumculuk Genel Müdürü Zekai İlter ve üreticiler ismine Şaban Dede katıldı.

Tarımın geleceği

Paneli Milliyet Gazetesi İktisat Müdürü Şükrü Andaç yönetti.

Panelde açılış konuşması yapan, Milliyet Gazetesi Genel Yayın Direktörü Mete Belovacıklı, fuarı düzenleyen ve panelin düzenlenmesinde emeği geçenlere teşekkür ederek kelamlarına başladı. Belovacıklı, “Tıpkı 16. yüzyılda tarım eserlerinin yok olmaya yüz tuttuğu bir devir üzere çelişkili bir devirden geçiyoruz. Yalnızca Türkiye değil, tüm dünya bu türlü bir periyottan geçiyor. Teknolojik gelişmelerin tarım üzerindeki tesirlerinin çok konuşulduğu bir periyot yaşıyoruz. Son yıllarda, ‘insan hayatında tarım niye önemli’ sorusu gündeme geldi. Bundan sonra Türkiye’de neler ekilip biçilir, nerelerde kusur yapıldı. Nelerin kurtarılabileceğini tartışma imkanı bulduk. Bugün burada yapılacak olan panelde bu mevzuların hepsi başka ayrı değerlendirilecek” dedi.

‘Tarımda teknoloji çok önemli’

Panelde birinci kelamı Grow Fide İdare Konseyi Lideri Hasan Ünal aldı. Ünal, şöyle konuştu:

“Meşhur eski dışişleri bakanlarının bir kelamı var. ‘Petrolü denetim altında tutarsanız ülkeleri denetim edersiniz, Gıdayı denetim altına alırsanız insanları yönetirsiniz’ diyor. Bu kelamlar besinin ne kadar kıymetli olduğunu ortaya koyuyor. Ben bu bölgenin çocuğuyum, ortaokulu bu bölgede okudum. Benim çocukşuğumda bu bölgede hiçbir şey yoktu. 1970’lerden sonra burası gelişmeye başladı. Son 40 – 50 yılda bu hale geldik. Bugün iki bahis üzerinde duracağım. Birincisi tarımda teknoloji, ikincisi de ne ekiplip ne satılacağı bahislerine değineceğim. Son yıllarda Türkiye’de tarım meseleleri çıkınca, birçok mazeretler üretiyoruz. Lakin kimse tarımda teknolojiyi kullanıp kullanmadığımızı konuşmuyor. Kimse ne ekilir, nasıl satılır onu konuşmuyor. 1970’li yıllardaki kurallardan bugünkü kurallara gelinmesinde birçok insanın katkısı olmuştur. Şahsen benim ve burada bulunan arkadaşlarımın da katkısı olmuştur. Birçok insanın, dalın katkısı olmuştur fakat devletin katkısı olmamıştır.

Mesela dönümde domates üretimi 3 tondan 20 – 25 tona çıktı. Biber 3 tondan 15 – 20 tona çıktı. Patlıcan ise 5 tondan 20 tona çıktı. Bu artış tahılda görülmedi. Bakliyatta ve et üretiminde olmadı. Yani tarımdaki gelişme öbür eserlerde olmadı.

Onun için tarımda teknolojinin kullanılması lazım diye lisanımızın döndüğü kadar söylüyoruz.”

Tropikal eserler

Ünal, “Türkiye olarak Rusya’nın isteğine nazaran tarım eserleri ürettik. Rusya son yıllarda Türkiye’nin tarım pazarıyla istediği üzere oynamaya başladı. Bu da düzgün bir şey. Bu kere üretici tropikal eserlere yönelmeye başladı. Zira tropikal eserler Avrupa da güzel pazar bulmaya başladı” dedi.

‘Yüzlerce eser ihraç ediyoruz’

Titiz Agro İdare Heyeti Lideri Şavaş Titiz, “Bizim öğrencilik vaktimizde Türkiye neredeyse yurtdışına yalnızca fındık ihraç ediyordu. Ancak bugün yüzlerce meyve zerzevat ihraç eder hale geldi” dedi. Titiz, şunları söyledi: “Dünyada örtü altı zerzevat üretimin merkezi nerelerdir diye sorulduğunda, çabucak Akdeniz ülkeleri geliyor. Akdeniz ülkeleri denince de İspanya akla geliyor. İspanya’da örtü tarımının yanında süs bitkileri de yetiştiriliyor. Ancak İtalya’da örtü tarımında üzüm üzere meyveler yetiştiriliyor. Örtü altı tarımında dünyada üçüncü sıradayız. Üçüncü olmamızda iklim kaideleri üzere daha birçok etkenler var.”

Titiz, “Sera kurulumlarının, ahşap, plastik ve demir olması, üretim kalitesini o kadar da çok etkilemiyor” dedi.

‘Dünya ile rekabet edecek güçteyiz’

E – Z Tohumculuk Genel Müdürü Ziraat Yüksek Mühendisi Zekai İlter, “Finike portakalı dünyada kalitesini ıspatlamış bir portakal çeşididir. Gidin doruktan Kumluca – Finike ovasına bakın. Kent görünümündedir. Yani ovanın her tarafını inşaat alanı haline getirmişiz. Dünyada öbür Kumluca ve Finike ovası yok. Bunun değerini bilememişiz” dedi. İlter, konuşmasına şöyle devam etti:

“Biz seracılık geçmişi ile birikimi ve donanımı olan ülkelerden birisiyiz. İspanya’yı, İtalya’yı gidip gördük. Bizim yetiştirdiğimiz eserlerin kalitesi ve aroması olarak dünya ile rekabet edecek güçteyiz. Zira birçok ülke jeotermal kullanarak üretim yapıyor. Lakin biz doğal iklim kaidelerinde üretim yapıyoruz. Biz seralarımızı nasıl modernize ederiz, seralarımızdan elde ettiğimiz eserlerle nasıl dünya ile rekabet ederiz diye düşünüyoruz. Fakat biz baştan bir yanlış yaptık. Seralarımızdan kazandığımızı öteki alanlarda harçadık. Seralarımızı modernize etmedik. Seralarımızı geleceğe hazırlamadık.”

‘Kayıtdışı üretim önlenmeli’

Üretici Şaban Dede ise, “Ben dededen babadan gelme bir çiftçiyim. Biz çiftçiler olarak en büyük sıkıntımız kayıtdışı üretim. Arz talep istikrarını ayarlayamıyoruz. Başta bu sorunu çözmeliyiz” dedi.