Maksat toplumsal cinsiyet eşitliği

Hem Türkiye’de hem de global düzeyde bayanlar; eğitime, iş hayatına ve toplumsal hayata eşit düzeyde katılamıyor. Genel olarak, bayanların işten elde edilen toplam gelirdeki (emek geliri) hissesi 1990’da yüzde 30’a yaklaşırken bugün yüzde 35’in altında kaldı. Bayan istihdamının yüzde 60’ı ise her türlü toplumsal müdafaa ve işten çıkarmaya karşı takviyelerden muaf olan kayıt dışı iktisatta yer alıyor.

Toplumsal cinsiyet eşitliği, bugün birçok şirketin önceliklendirdiği alanlardan biri. İş dünyasının en çok odaklandığı alanları ise iş gücüne iştirak oranı, bakım hizmetleri, eşit işe eşit fiyat, ebeveyn müsaadeleri, bayan girişimciliği, cam tavan üzere başlıklar oluşturuyor. UN Küresel Compact’in 2021 yılı CEO araştırmasına nazaran şirketlerin yüzde 81’i eşit fırsat siyasetini benimsemiş durumda. Araştırmaya katılan şirketlerin yarısından fazlası (yüzde 55) doğum müsaadesi, çocuk bakımı ve doğum sonrası müsaade takviyesi dahil olmak üzere çalışan anne-babaları destekleyen siyasetlere sahip olduğunu bildirdi. Program şirketlerin toplumsal cinsiyet eşitliğine yönelik uygulamalarını ve üst idarede bayan liderliğinin artırılması desteklemek üzere tasarlandı.

Taahhütte yüzde 10 artış

UN Küresel Compact’in bir diğer çalışması ise şirketlerin taahhüt ve siyasetleri uygulama, ilerlemeyi ölçme ve raporlama mevzularında takviyeye gereksinimi olduğunu ortaya koyuyor. 8 Mart’ta yayımlanan “WEPs Toplumsal Cinsiyet Uçurumu Tahlili Aracı Raporu” kelam konusu öz kıymetlendirme aracını dolduran 117 ülkeden 2 bin 682 şirketin toplu bulgularını sunuyor. Finansal hizmetlerden güce kadar çeşitli kesimleri kapsayan rapora nazaran toplumsal cinsiyet eşitliğine yönelik taahhüt veren şirketlerin oranı 2020 yılına nazaran yüzde on artış gösterdi. Lakin bu taahhütleri uygulama, ölçüm ve şeffaflık düzeyleri yüzde 1-2 düzeylerinde seyrediyor. Bu durum da bir kez daha şirketlerin taahhütlerini harekete geçirmekte zorlandıklarını bizlere gösteriyor.

Global Compact Türkiye, bu yıl üçüncüsünü başlattığı ve 52 ülkede uygulanacak Maksat Toplumsal Cinsiyet Eşitliği (Target Gender Equality) programı ile üst idarede bayan liderliğini artırmayı hedefliyor. Programla UN Küresel Compact, üye şirketlerine yönelik performans tahlili, kapasite geliştirme atölyeleri, birbirinden öğrenme ve çok paydaşlı diyalog ortamlarını sağlayarak şirketleri bayanların üst seviyede temsili ve liderliği için tezli ve gerçekçi gayeler belirleme ve bunlara ulaşma konusunda destekliyor. Program 2023 yılının mart ayına kadar sürecek.

Yönetim konseyinde eşitlik hedefi

Programın evvelki devir çıktılarına bakıldığında da olumlu ilerlemeler dikkat çekiyor. Dünya genelinde yaklaşık bin şirket hareket planları üzerine çalıştı. Şirketlerin yüzde 83’ü, hareket planı oluşturdu yahut mevcut bir hareket planını uyarladı. Şirketlerin yüzde 56’sı üst idarede, yüzde 63’ü idare konseylerinde 2025’e gelindiğinde toplumsal cinsiyet eşitliğini sağlamayı hedefliyor. İştirakçilerin yaklaşık yüzde 70’i, şirketin toplumsal cinsiyet eşitliğini ilerletme maksatlarına yönelik ilerlemeyi izleyeceklerini bildirdi.

25 şirketin iştirakiyle başladı

Hedef Toplumsal Cinsiyet Eşitliği (Target Gender Equality) programının üçüncü periyodu, 25 şirketin iştirakiyle 23 Haziran’daki toplantı ile başladı. Toplantının açılışında konuşan Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Çalışma Kümesi Eş Lideri Erdal Karamercan, “Mevcut ve kronik eşitsizliklere tahlil bulmaya çalışırken meydana gelen yeni krizler kaydedilen ilerlemeyi de tehdit ediyor. Yapılan çalışmalar bayanların, ekonomik kriz, savaş ve pandeminin ardıl tesirleriyle hayatın her alanında daha da fazla olumsuz etkilendiğini gösteriyor. Toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanması içinse iş dünyasının rolü kritik. Bunun için şirketlerin, eşitliğin kazandırdığını fark etmesi ve liderlik hayati bir ehemmiyet arz ediyor. Bunun için kurumların durum tespiti yapması, argümanlı ve somut gayeler belirlemesi gerekiyor. Bu program sayesinde bizler bu yolda nerede olduğumuzu görecek, paydaşlarımızla bilgi ve tecrübe paylaşacak, şirket özelinde belirlenen amaçlara nasıl ulaşacağımıza istikamet verecek aksiyon planları hazırlayacağız” dedi.

Toplumu etkileme potansiyeli

Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Çalışma Kümesi Eşbaşkanı Melsa Ararat ise “Şirketlerin benimsedikleri ayrımcılığa karşı bayanları güçlendirmeyi hedefleyen unsurlar, siyasetler ve uygulamalar şirketlerin ekosistemleri içinde yaygınlaşarak toplumu etkileme potansiyeline sahip. Şirketler eşitliği kendi tertipleri içinde hayata geçirerek bir yandan bayanları karar düzeneklerine dahil etmenin sonuçlarından yararlanırken öteki yandan kurumsal yurttaşlar olarak yurttaşların insan haklarının korunduğu bir uygulama alanı oluşturuyorlar. Bu alandaki pratiklerden edinilen tecrübelerin şirketlerin öteki alanlardaki dönüşüm gayretleri için de bir öğrenme fırsatı yaratacağı inancındayım” dedi.

Programa katılanlar

AKSA Güç, Anadolu Hayat Emeklilik, Aterko Yapı, Aydem Güç, Aydem Yenilenebilir Güç, Borusan Otomotiv, Bosch, BriSA, Büyük G(BigChefs), Defacto, Delta Star Güç ve Madencilik, Erkurt Holding, Eti Soda, Hepsiburada, INSPARK, Karsan Otomotiv, Klimasan, Kontrolmatik, Mavi, Orhan Holding, Polisan Holding, Selekt Computer (reeder), SOCAR Türkiye, Temsa, Volt Elektrik.

HAZIRLAYAN: PINAR AKTAŞ pinar.aktas@milliyet.com.tr