Keşfeden birinci kişi yakılarak öldürülmüştü! Türkiye’deki 5 vilayette dinozor yumurtası mı bulundu?

Bundan asırlar evvel kadınların bilimsel araştırmalarda misyon almaları güzel karşılanmıyor, hatta birçok vakit çeşitli ithamlarla toplum içinde maksat gösterilerek ilkel bir nefrete maruz kalıyorlardı. 1799 ila 1847 yılları ortasında yaşayan ve dünyanın birinci bayan paleontoloğu olan İngiliz araştırmacı Mary Anning de o bayanlardan sırf biriydi. 12 yaşından beri fosillerin dünyaya bıraktığı izleri araştıran birinci bayan paleontolog olan Anning, ismini dünya tarihine yazdıracak kıymetli keşiflerine karşın birçok hemcinsi ve meslektaşıyla tıpkı mukadderatı paylaştı. 

‘HYPATIA’NIN ÇALIŞMALARINDAN İZLER TAŞIYOR’

Paleontoloji ya da bir diğer ismiyle fosilbilim, ölmüş varlıkların ‘fosil’ olarak isimlendirilen taşlaşmış kalıntılarından yola çıkarak tarihe ışık tutan bir bilim kolu. Jeolojik vakitte yaşamış olan canlıların en ilkelinden günümüzdeki en gelişmiş olanlarına kadar geçirdikleri dönüşümleri araştıran bu bilim koluna kendilerini adayan paleontologlar bugüne kadar çok sayıda kıymetli keşife imza attı. 18’inci yüzyılın sonunda doğan ve 19’uncu yüzyıla damga vuran İngiliz bilim insanı Mary Anning de yaptığı çalışmalarla bir bayan olarak ismini bilim dünyasına kabul ettirmiş kıymetli araştırmacılardan. Her ne kadar son yıllarda dünya genelinde kadın-erkek eşitliğine dair kıymetli adımlar atılsa da tarih boyunca bayanlar erkeklere nazaran daha kuvvetli yollardan geçerek büyük başarılara imza atabildi.

Mersin Üniversitesi Jeoloji Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nurdan İnan erkek araştırmacıların sıklıkla bayan bilim insanlarının çalışmalarından faydalandığını hatırlatarak, “Alman gök bilimci Johannes Kepler’in 17’nci yüzyılın başlarında kaleme aldığı ‘gezegensel hareket yasaları’ bile birinci bayan bilim insanlarından Hypatia’nın çalışmalarından izler taşıyor” dedi.

‘GÜNÜMÜZ, GEÇMİŞİN AYNASIDIR’

Prof. Dr. Nurdan İnan paleontolojinin çalışma prensibinin, ‘Günümüz, geçmişin aynasıdır’ ilkesine dayandığını vurgulayarak Anning’in çalışmalarını ve paleontolojinin değerine değindi. Birinci bayan paleontolog, şimdi çocuk yaşlarda çalışmalarına başladı ve babasıyla birlikte şimdi 12 yaşındayken birinci fosilleri bir bütün olarak ortaya çıkarmayı başardı. Prof. Dr. İnan, Mary Anning ve ailesinin yaşadıkları yer olan Dorset kentinin yakınlarında bulunan Jura çökellerinde inanılmaz bollukta iri omurgalı canlıların fosillerinin barındığının altını çizdi. 

HAKKI TESLİM EDİLMEYE ÇALIŞILIYOR

Mary Anning’in dünyanın birinci paleontoloğu unvanını kazanmasını sağlayan keşfi, hayatı boyunca en heyecan duyduğu fosili oldu. 1809 ila 1811 yılları ortasında şimdi 10-12 yaşlarındayken keşfettiği dinozor kalıntıları bir T-Rex’e aitti. Lakin Anning’in değerli keşifleri ilerleyen periyotta büyücü ve cadı olarak suçlanmasına mani olamadı. Prof. Dr. Nurdan İnan, Anning’in hem fakir hem de bayan olması nedeniyle devrin erkek hâkim ve aristokrat bilim topluluğunca asla dikkate alınmadığına dikkat çekti.

Uzun yıllar boyunca hakkı teslim edilmeyen Anning’e 2017’de yeni açılan bir müzeye ismi verilerek hakkının teslim edilmeye çalışıldığını hatırlatan Prof. Dr. İnan, fosiller yardımıyla gelecek hakkında ipuçlarına ulaşılırken, bilhassa de son yıllarda ehemmiyet kazanan iklim krizi ve insanlığın geleceği hakkında paleontolojik bilgilerin kıymetli ipuçları verdiğini belirtti.

TÜRKİYE’DE NELER OLUYOR?

Tarihe ışık tutan paleontoloji dünyaya Mary Anning üzere kıymeti sonradan anlaşılmış değerli bir ismi kazandırdı. Pekala Anadolu coğrafyasının paleontolojideki yeri ne? Türkiye topraklarındaki dinozor kuşağına dair dikkat çeken bilgiler paylaşan Prof. Dr. Nurdan İnan, “Anadolu’da bilhassa Amasya, Sivas, Kahramanmaraş, Malatya ve Mersin’den olmak üzere pek çok örnek, ‘Acaba fosil dinozor yumurtası olabilir mi?’ kuşkusunu taşıyor. Zira yumurta fosilleri görünümleri nedeniyle birçok vakit konkresyon yani kalsiyum ve lökosit bileşenlerinden oluşan taşlar ya da yumru denilen yapılarla karıştırılıyor” dedi.

Kastamonu’da 1999 yılında keşfedilen ‘Deniz Dinozor’ Mosasaurus Hoffmanni

23 YIL EVVEL TESADÜFEN KEŞFEDİLDİ

Kahramanmaraş Arkeoloji Müzesi’nde fosilleri bulunan fillerin de antik çağlardan günümüze ulaşan fosiller olduğu biliniyor. Prof. Dr. Nurdan İnan, 1999’da Kastamonu’nun Devrekani ilçesinin kuzeyinde yer alan Beyefendiler Barajı yakınlarında sığ denizel ortam çökelleri içinde Türkiye’nin birinci omurgalı deniz sürüngeni fosili olan ve ‘Deniz Dinozor’ olarak nitelendirilen Mosasaurus Hoffmanni’nin büsbütün tesadüfen keşfedildiğini hatırlattı.

Günümüzden yaklaşık 82 ila 66 milyon yıl evvel yaşadıkları iddia edilen yüzen sürüngenlerin 23 yıl evvelki keşfinin Anadolu coğrafyasının değerini vurgulayan Prof. Dr. İnan’a nazaran fosilin Türkiye topraklarında ve Batı Asya’daki birinci varlığı, gelecekte bulunabileceği yeni alanları müjdeliyor. Prof. Dr. Nurdan İnan geçmişin izlerini günümüze ve geleceğe taşıyan paleontolojiye Türkiye’de daha çok kıymet verilmesi gerektiğini de vurguladı.