İklim değişikliği tarımı tehdit ediyor

SERVET YILDIRIM – Eskiden kuraklık deyip geçerdik lakin son periyotta kimi bölgelerde yaşanan kuraklığa dair “olağanüstü” ve “çok şiddetli” sıfatlarını daha fazla duyar olduk. Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nün sitesinde yer alan kuraklık haritasına nazaran 2022’nin son 3 ayı İstanbul ve Marmara ile İç Anadolu’nun kimi kısımlarında “olağanüstü kurak”, birebir bölgelerin birtakım kısımları ile Trakya ve Antakya civarında “çok şiddetli kurak” geçmiş. Haritadan yeniden Türkiye’nin kıymetli bir kısmında ise “şiddetli kuraklık” yaşandığını görüyoruz. Yani olağan olmayan şeyler oluyor. Tekrar Meteoroloji’den öğreniyoruz ki; Trakya’nın batısı, İstanbul, Çanakkale, Bursa, Yalova, İzmir’in batı ve kuzey kısımları ile Isparta, Kırıkkale, Kırşehir, Osmaniye ve Hatay etraflarında mevsim normallerine nazaran yüzde 60’tan fazla azalma meydana gelmiş. Bunlar bilhassa ziraî üretim ve baraj dolulukları açısından dert verici. Yalnızca Türkiye’de değil dünyanın birçok ülkesinde emsal dertler yaşanıyor.

Tarımda çanlar çalıyor

Çok yazıldı, çok konuşuldu. Olağan olarak iklimin doğal bir değişkenliği var. Bu binlerce yıldır bu türlü gidiyor. Lakin buna yani “doğal” iklim değişikliğine ek olarak bu sürece insan eliyle müdahale edildi. Süreç değişik bir hal aldı. Fosil yakıt kullanımı, endüstrileşme, ormansızlaştırma üzere insan kaynaklı nedenler ile iklim global olarak değişiyor. Atmosfere salınan sera gazı birikimleri süratle artıyor; doğal sera tesiri kuvvetleniyor. Ve yerkürenin ortalama yüzey sıcaklıkları artarken; iklimde değişiklikler meydana geliyor, çok hava olayları yaşanırken yağış nizamları de değişiyor.

Demirören Haber Ajansı’na konuşan İSKİ Genel Müdür Yardımcısı Bülent Solmaz “Şu anda su açısından tasa verici bir durum yok. Yaklaşık 2 milyon metreküp suyu bu kurak devirde bile dış kaynaklardan temin ediyoruz. 15 günde bir aylık simülasyonlarımız oluyor en son gelen ocak simülasyonunda asgarî 20 yıl öncesinin yağış bilgileriyle bile bizim seneye ocak ayında beklentimiz yüzde 20 düzeyi, yani bitmesi kelam konusu değil” demiş. Yetkililerin İstanbul üzere nüfusun ağır olduğu büyük kentler için kuraklık nedeniyle endişelenecek bir durum olmadığını açıklamaları sevindirici bir durum fakat tarım tarafında içimiz rahat değil.

Geçenlerde İktisat Gazetesi’ne konuşan Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) Genel Müdürü Ahmet Güldal, “Kuraklık bu sene önemli bir risk. Aralık yağışları çok zayıf geldi. Mart, nisan yağışları çok önemli” diyordu. Gözümüzü önümüzdeki aylara diktik. Bundan sonraki yağışlar çok değerli. Tarım kesitinde en büyük kaygı kurak geçen aylar kadar ilkbaharda yağışların yetersiz kalması. Ziraatçılar yağış rejimindeki değişme nedeniyle randıman kaybı yaşanacağını düşünüyorlar.

TARIM İÇİN NASIL BİR YOL HARİTASI OLMALI?

Bu yaşadığımız birinci kuraklık değil, sonuncusu da olmayacak. Fakat global ısınma nedeniyle kuraklık ya da çok yağış üzere problemleri daha sık yaşayacağız. Türkiye iklim değişikliğinden en çok etkilenecek ülkeler ortasında. Münasebetiyle hızla aksiyon almamız gerekiyor. Bu nedenle bilhassa tarım kesiminde iklim değişikliğine ahenk kapasitesinin artırılması ehemmiyet taşıyor.

Tarım ve Orman Bakanlığı, “İklim değişmeden biz değişeceğiz” üzere yanlışsız bir sloganla ortaya çıkarak İklim Değişikliği ve Tarım Kıymetlendirme Raporu hazırladı ve bir manada bunun tarımda iklim değişikliğine yönelik kısa, orta ve uzun vadeli yol haritası olduğunu söylüyor. Umarız bu yol haritası aksamadan uygulanır.

Önlemler belli

Küresel çapta alınması gereken tedbirleri de biliyoruz. Bu tarafta global çapta bir niyet de var fakat bu niyeti gerçekleştirecek global bir irade şimdi çok güçlü değil. Bu nedenle bizim ulusal ölçekte kendimizi kurtaracak adımlara yönelmemiz, mesela sulama teknolojileri ve hakikat su kullanımına tartı vermemiz gerekiyor. Toprağın kalitesinde kalıcı kayıpların önlenmesi; su kaynaklarının çok kullanımının önüne geçilmesi için teknolojiye başvurmak gerekiyor. Sürdürülebilir besin arzı için hava, toprak, su, orman varlıkları ve tohum üzere doğal kaynakların korunması ve düzgün yönetilmesi gerekiyor. Endüstriyel tarımı da kapsayan sürdürülebilir tarım için teknolojinin faal ve tabiata uygun bir formda kullanılması gerekiyor.

İklim değişikliğinden kaynaklanan kuraklık ya da çok yağışlar demek besin güvenliğinin zayıflaması, enflasyonun artması, dış açığın genişlemesi ve istihdam kaybı demektir.