Hastalık tasası bozukluğu ile nasıl başa çıkılır?

Hipokondriyazis ya da hastalık korkusu bozukluğu olarak isimlendirilen bu rahatsızlık ile karşı karşıya olanların günlük sorunlarla başa çıkma hüneri azalabiliyor, hayat kalitesi düşüyor ve kişi doktora gitmekten de kaçınabiliyor. Uzman Klinik Psikolog Gizem Mine Çölümlü, hastalık telaşı bozukluğu (hipokondriyazis) hakkında bilgi verdi:

Hasta olma korkusu iş ve toplumsal hayatı olumsuz etkiliyor

Hastalık tasası bozukluğu kişinin önemli bir hastalığa yakalanma korkusu yahut kişinin esasen bu hastalığa sahip olduğu inancıyla ilgili ağır telaş ile kendini gösteren bir rahatsızlıktır. Önemli bir hastalığa yakalanma mümkünlüğünü öteki insanlardan daha yüksek olarak değerlendirirler. Kişi; çarpıntı, terleme, kas ağrısı, uyuşma, sırt ağrısı, karın ağrısı, şişkinlik, öksürük, baş ağrısı üzere belirtileri önemli algılayarak değerli bir rahatsızlığın belirtisi olarak yorumlar. Kâfi seviyede tıbbi tetkik ve değerlendirmeler yapılmasına karşın, kişinin bedensel bir rahatsızlığı olduğuna dair inancı devam eder. Bu korkuların dış görünüm ile ilgili olmaması ve bu ağır korku ve bedensel uğraşın en az 6 ay sürüyor olması toplumsal, mesleksel ve öteki alanlarda fonksiyonellik kaybına yol açması öteki teşhis kriterlerindendir.

DSM (Mental Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı) 5 Teşhis Kriterleri’ne nazaran hastalık telaş bozukluğuna sahip insanlarda bu belirtiler bulunur: 

– Kişi ağır bir hastalığı olduğunu ya da olacağını düşünüp durur.

– Şahısta bir hastalık belirtisi yoktur ya da çok hafif belirti vardır. Ailesinde bir hastalık hikayesi bulunuyorsa ya da hastalık riski varsa bunu daima ve çok seviyede düşünür. 

– Kişi sıhhatiyle ilgili çarçabuk kaygıya kapılır ve yüksek seviyede bir tasa duyar.

– Öbür bir rahatsızlık durumu varsa ya da hastalık çıkma mümkünlüğü yüksekse, (örneğin ailede bir hastalık hikayesi varsa) bu bahiste daima düşünüp durmak çok bir düzeydedir

 – Kişi hastalık belirtilerine karşı bedenini daima araştırır ve hekim ya da hastaneye gitmekten de kaçınır. 

– Hastalıkla ilgili düşünüp durma; bedensel belirti bozukluğu, panik bozukluğu, bedensel algı bozukluğu, takıntı-zorlantı bozukluğu ya da sanrılı bozukluk, bedensel cins üzere diğer bir ruhsal hastalıkla daha düzgün açıklanamaz.

– Hastalıkla uğraşıp durma müddeti en az altı aydır lakin korkulan özgül hastalık bu mühlet zarfında değişebilir.

Küçük bir hastalık belirtisi bile çok önemli algılanıyor

Hastalık korkusu bozukluğuna sahip bireyler bu durumun çok mantıklı olmadığının farkında olsalar bile kaygılanmaya devam ederler. Kanıları ve konuşmaları çoklukla fizikî hastalıklarla ilgili telaşlar etrafında döner. Birtakım olgularda ise kişi fikir ve bedensel uğraşlarının mantıksız olduğunun şuurunda olmayabilir. Bir hastalığı olduğuna dair ağır tasa yaşamaları küçük fizikî değişimleri dahi (yorgunluk, ağrıyan kas, küçük bir yara gibi) önemli bir rahatsızlığın habercisi olarak yorumlamalarına sebep olur. Cinsiyet ve başka sosyodemografik (eğitim, uygar durum gibi) özellikler bu rahatsızlıkta belirleyici değildir. 

Tedavide ilaç takviyesi ve psikoterapi düzgün sonuçlar veriyor

Hastalık korkusu bozukluğu genç yaşta başlamakla birlikte, 40-60 yaş ortasında da sıkça rastlanmaktadır. Tedavide en âlâ sonuç, tabip denetiminde ilaç takviyesi ve psikoterapi kombinasyonu formundadır. Psikoterapi desteği ile kişinin bedensel belirtilerini felaket olarak görmesine  yol açan tetikleyici etkenler ve bu korkuya özdeş belirtiler üzerinde durulur. Tedavi uygulandıkça da kişi daha üretken, daha fonksiyonel ve daha düzgün hissedebilmektedir.