Güçte yeşil dönüşüm

AYLİN RANA AYDİN – İklim kriziyle birlikte yeşil güç dünyanın önceliği haline geliyor. Fosil yakıtlara bağlı olarak güçte yaşanan problemler pak, çevreci güç yatırımlarına olan ilgiyi giderek artırıyor. Global iklim belirsizlikleri ve güçte yaşanan sıkıntılara karşın yenilenebilir güç büyümeye ve ivme kazanmaya devam ediyor. Güneş gücünden rüzgâra ve jeotermale kadar yenilenebilir güç seçenekleri bulunuyor. Memleketler arası Yenilenebilir Güç Ajansı’nın (IRENA) raporuna nazaran, 2021 yılı sonunda yenilenebilir gücün global üretim kapasitesi 3.064 GW’ye ulaşırken, toplam yenilenebilir güç stoğu yüzde 9.1 oranında artış gösterdi. Türkiye, yenilenebilir güç alanında son 10 yılda yol kat ederken, yenilenebilir güç kaynaklı konseyi güçte Avrupa’da 5’inci sırada, dünyada ise 12’nci sırada yer alıyor. Yapılacak yeni yatırımlarla birlikte başta rüzgâr gücü olmak üzere pek çok yenilenebilir güç kaynağında daha fazla randıman alınabileceği öngörülüyor. Hususun uzmanları yenilenebilir güç kaynaklarının bugünün en ucuz güç kaynağı olduğu bilgisini de aktarıyor.

Güneşte potansiyel yüksek

Türkiye bilhassa coğrafik pozisyonu nedeniyle kıymetli bir güneş gücü potansiyeline sahip olduğu tabir ediliyor. Güç ve Alışılmış Kaynaklar Bakanlığı tarafından hazırlanan Türkiye Güneş Gücü Potansiyeli Atlasına (GEPA) nazaran, ortalama yıllık toplam güneşlenme mühleti 2.741 saat. Haziran 2022 sonu prestijiyle ise güneş gücüne dayalı elektrik heyeti gücü 8 bin 479 megavat, toplam şurası güç içerisindeki oranı ise yüzde 8.35 olarak açıklandı. Türkiye’de bulunan binaların yaklaşık yüzde 87’sinin konut nitelikli olduğu belirtilirken, bu binaların çatı ve cephelerine önümüzdeki yıllarda büyük ölçülerde güneş gücü yatırımlarının yapılabileceği öngörülüyor.

Enerji ve Olağan Kaynaklar Bakanlığı bilgilerine nazaran, Türkiye’nin 2021 yılı sonu prestijiyle toplum elektrik heyeti gücü 99 bin 820 megavata ulaşırken, heyeti güç içinde termik santrallerin kapasitesi bir evvelki yıla nazaran 117 megavat azaldı. 2021’de rüzgâr gücü kapasitesi de 10 bin 607 megavata yükselirken, güneş gücü kapasitesi de 7 bin 815 megavata ulaştı. Bakanlığın bilgilerine nazaran, Haziran 2022 sonu prestijiyle rüzgâr gücüne dayalı elektrik konseyi gücü 10 bin 976 megavata ulaşırken toplam konseyi güç içerisindeki oranı yüzde 10.81 oldu.

Savaşta arz güvenliğinin önemi arttı

Geçtiğimiz aylarda yayınlanan SHURA Güç Dönüşümü Merkezi, ‘Yeşil Yeni Sistem Bağlamında Türkiye’de Güç Dönüşümünün Finansmanı’ raporunda, Kovid-19 salgınının dünya çapında, ‘İkiz Dönüşüm (yeşil dönüşüm ve dijital dönüşüm) yatırımlarını hızlandırdığının altı çiziliyor.

Rapora nazaran, güç dönüşümü özelinde, Kovid-19 salgınına ek olarak, Rusya-Ukrayna savaşının sonuçları, Avrupa başta olmak üzere birçok ülke için güç arz güvenliğinin değerini artırırken bu durum birbirinden farklı tahlilleri de gündeme getiriyor.

Avrupa mutabakatı

Ayrıca Avrupa Yeşil Mutabakatı’nın bir destek olarak güçlenmesiyle, Türkiye için yeşil dönüşüme ve yeşil finansmana yönelik strateji ve siyaset gelişimi öncelik kazanıyor. Rapora nazaran global ölçekte güç dönüşümü için 2050 yılına kadar 110 trilyon dolar yatırım gereksinimi var. Kelam konusu yatırımın yüzde 50’sinden fazlasının 2021-2030 periyodunda yapılması gerekiyor.

Türkiye’nin ise karbon emisyon artışını durdurabilmek için muhtaçlık duyduğu yatırım ölçüsünün 135 milyar dolar olduğu kaydediliyor.