Dünya medyasının Google zaferi!

İKTİSAT SERVİSİ – Bu mevzu, 2010 yılından beri gündemde. Dünyada medya şirketleri yıllardır Google ve Facebook üzere teknoloji firmalarının ek bir ödeme yapmadan kendi haberlerini arama sonuçlarından göstermesinden şikayet ediyor.

İspanya’yla başladı

Google’a karşı yasa çıkaran birinci ülke İspanya oldu. 2014’de yasa çıkartılarak Google News’in verdiği linkler için telif ödemesi mecburî kılındı. Google News bir mühlet ülkeden çekildi fakat daha sonra mutabakata varıldı. Bu biçim uygulamalar ise 2021-2022 yılında sürat kazandı. Avustralya hükümeti de emsal bir karar aldı. 21 Şubat 2021’de, Avustralya hükümeti yeni bir kanun çıkardı. Bu kanuna nazaran Google ve Facebook’un aramalarda çıkan haberler için yayıncılarla görüşerek lisans mutabakatı yapması istendi. Google evvel bunu kabul etmedi ve arama hizmetlerini ülkeden çekmekle tehdit etti. Lakin daha sonra mutabakata varıldı.

O periyotta Google, Avustralya’da Google News Showcase isimli bir platform çıkardı. Google bir devir bu sistemin yürüyemeyeceği konusunda Avustralya hükümetine lobi yaptı. Lakin daha sonra ortalarında Canberra Times’ın da bulunduğu yedi lokal yayın için telif ödemesine başladı.

Google’ın News Showcase özelliği Türkçe’ye Haber Vitrini olarak çevriliyor. Evvel Almanya ve Brezilya’da kullanıma sunuldu. Daha sonra Fransa, İngiltere, Avustralya, Arjantin ve Kanada’da devreye girdi. Google bu hizmeti öbür ülkelere de açmayı planlıyor. Kanada hükümeti de Google’a emsal bir mecburilik getirdi. Firma bunun üzerine 8 yayıncıyla içeriklerine telif ödemek için mutabakat imzaladı.

Fransa’da çetin gayret

Mart 2022’de ise Google, Fransa’da emsal bir muahedeye imza attı. Ülkede 300 haber kümesini temsil eden Apig isimli birlikle bir muahede imzaladı. Google bu sayede Fransız yayıncıların haber içeriklerini online olarak gösterme hakkı elde etti. Facebook da Apig’le benzeri bir mutabakat yapmak zorunda kaldı. Google’ın ülkenin öteki büyük haber birliğiyle de muahedesi bekleniyor.

Google’ın Fransa’daki çabası çok çetin oldu. Geçen yıl Fransız Rekabet Kurumu tarafından haber yayıncılarıyla telif hakları konusunda yaptığı görüşmede kurumun talimatlarına uymadığı için 500 milyon euro ceza yedi. Google, Fransa’da en büyük mutabakatlarından birini de ünlü haber ajansı Agence France Presse (AFP) ile yaptı. Uzun süren bir gayretin sonunda 2021 yılında beş yıllık mutabakat imzalandı. Muahede kapsamında Google, AFP’nin ürettiği içerikleri ve haberleri kullanması halinde Fransız Rekabet Kurumu’nun belirlediği çerçevede ajansa ödeme yapacak.

300 medya kuruluşuna telif

Alphabet bünyesindeki teknoloji devi Google’ın telif ödeme konusundaki en büyük muahedesi ise 11 Mayıs 2022’de gerçekleşti. 2019’da, Avrupa Birliği Telif Hakları Direktifi yürürlüğe girdi. Üye ülkeler bu direktifi vakit içinde iç hukuklarında kanunlaştırmaya başladılar. 11 Mayıs’ta ise, Avrupa Birliği’ndeki başta Fransa, Almanya olmak üzere öteki ülkelerin de yer aldığı 300 medya kuruluşuyla mutabakata vardı. Bu kümeler ortasında Alman Der Spiegel, Die Zeit, Frankfurter Allgemeine Zeitung üzere devler yer alıyor. Platformun başka medya kuruluşlarının da ödeme sistemine dahil olması için süreci kolaylaştıracak bir düzenleme geliştireceği de kaydedildi.