‘Denizin kraliçesi’ Marmara’ya döndü

Gökhan Karakaş – Milliyet, 2021 yazının en büyük etraf felaketlerinden biri olan, iktisat ve turizmi olumsuz etkileyen müsilajın yıkıcı tesirini görüntülemek için Gebze-Eskihisar’da yaptığımız gece dalışlarında taban canlılığının eskiye dönmeye başladığını gözlemledi. Bölgeyi terk eden kırlangıç balığının geri döndüğünü görmek büyük sevinç yaratırken, Nefes Dalış Merkezi uzmanları, katı atık kirliliğinin ve kimyasal atıkların İzmit Körfezi’ni hala
tehdit ettiğine dikkat çekti.

Milliyet’in geçtiğimiz yaz büyük bir etraf sıkıntısına dönüşen müsilajı araştırdığı deniz çalışmaları Doğu Marmara- Kocaeli Körfezi’nde devam etti. Turizm, iktisat, balıkçılık üzere pek çok bölümde büyük ziyana yol açan müsilajın tesirini tam bir yıl sonra görüntülemek için Gebze-Eskihisar’da yaptığımız dalışlarda
umut veren canlıların taban yapısındaki eski yerlerine döndüğünü gözlemledik.

KARİDES

Marmara toparlanıyor

Geçen yıl yaptığımız dalışta, Derinlere Hürmet Dalış Topluluğu’nun istekli dalgıçlarının Nefes Dalış Merkezi dayanağıyla 14 Haziran 2021 günü açtığı ‘Marmara Nefes Alsın” pankartı müsilaj kümelenmeleri nedeniyle adeta görünmezken, bir yıl sonra tabandaki canlılık göze çarptı. 24 Haziran’da yaptığımız gündüz dalışı sırasında objektiflere yansıyan vatoz, lisan balığı, deniz iğnesi, karagöz ve horozbina balıklarıyla yengeç üzere taban canlıları, kırlangıç balığının da yakında döneceğine işaret etmişti. Marmara Denizi’nin toparlanmaya başladığının işareti olan sünger, yosun, deniz yıldızı, karides, midye ve deniz patlıcanı üzere canlıların bulunduğu kayalık habitatların etrafında adeta yolu gözlenen kırlangıç
balığı da kendisini gösterdi.

Meraklı halleriyle önlerinden geçen karagöz balıklarını avlayan iskorpit balıklarının hakimiyetindeki gece dalışında, av ve avcı bağlantısının besin zincirinde çok kıymetli olduğuna şahit olduk. Mustafa Atay liderliğinde, Onur Efe ve Yener Kuşçuluoğlu ile yaptığımız keşif dalışında Haziran ayında ince katman halinde kendini gösteren müsilajın kaybolduğunu gördük. Sudaki çözünmüş oksijeni yok ettiği için bölgeyi terk eden taban canlılarının dönüşü birinci metrelerden itibaren görülüyor.

Dil balıklarının ahenk içinde vatoz balıklarının ortasından geçişi sırasında karşımıza çıkan kırlangıç balığının umutları arttırdığını söyleyen Türkiye Sualtı Sporları Federasyonu dalış eğitmeni Mustafa Atay, denizlerin pak tutulmasıyla öteki canlılarında geri döneceğini belirtti. Atay, “Kilometrelerce uzaktan yağmur suyu kanalından Gebze-Eskihisar kıyısına akan evsel ve sanayi atıkları en büyük tehdit. Müsilajın oluşmasını sağlayan azot fosfor yükünü arttıran bu derelerin ıslah edilmesi ve atık dönüşüm tesislerinin arttırılması gerekiyor. Kırlangıç balığının bilhassa gece kendini göstermesi temizlenen bir ekosistemi işaret ediyor. Ömür alanlarını korursak besin zincirindeki tüm canlıların dönüşü mümkün” diye konuştu.

Dalgıç Onur Efe, 2021 yazında hiç görüntülenmeyen kırlangıç balığının bu yaz ortaya çıkmasının umutlarını arttırdığını, Kocaeli Körfezi’nin eski günlerine dönmemesi için hiçbir sebebin olmadığını söyledi.

Biyolojik arıtma şart

Bilim insanları Marmara Denizi’ni korumak için ileri biyolojik arıtmanın koşul olduğunun altını çizerken İstanbul ve Kocaeli üzere kalabalık kentlerde daha aktif kullanılması gerektiğini daima vurguluyor. İleri biyolojik arıtma tesislerinin arttırılması için özel işletmelerin de harekete geçmesi gerekiyor. Türkiye İş Bankası’nın atık su arıtma ve atık su geri kazanım tesisi yatırımı yapmak isteyenler için geliştirdiği Denizleri Koruyalım kredisi, biyolojik arıtma tesislerinin yaygınlaştırılmasını amaçlıyor.

Belgesel Bir Umut Marmara YouTube