Artan aidat fiyatları taşınmayı hızlandırdı

DUYGU ERDOĞAN – Kiralarla yarışan site aidatları, minimum fiyat artırımı akabinde tekrar ocak ayında gündeme oturdu. Bu açıdan aidat fiyatlarında artırım ayı olan ocakta beklenmeyen artışlar dikkat çekti. Birden fazla sitede oturanlar iki katına çıkan ödemeler, birtakım sitelerde ise üç katına çıkan fiyatlarla karşılaştılar. Aidat çıkmazı, son iki yıldır yüksek kira artışlarıyla birlikte kent içinde taşınma grafiğini şekillendiren ögelerin da başında geliyor. Daha merkezde ya da yeni sitelerde oturanlar, tercihlerini kentin daha çeperindeki eski siteler ya da apartmanlardan yana yapıyor. Bölüm uzmanları, kira fiyatlarındaki artışın durmadan devam ettiğini belirtirken, bu ortamda neredeyse kira düzeyine gelen aidatların da konut tercihlerinde esaslı değişimler getirdiğini belirtiyor. 

Gündeme de yansıyan bu gelişmelerin sonucu olarak birtakım site sakinlerinin aidat artışlarına karşı toplu açıklamalar yaptığı, davalar açıldığı görüldü. Sorunun son yıllarda fiyat artışlarıyla birlikte kökleşmesi akabinde Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı da devreye girdi. Bakanlıkta kurulan ünite ile site idaresindeki boşlukların giderilmesi, problemlerin azaltılması tarafında kıymetli bir adım atıldığına dikkat çekildi. 

İstanbul’da Beylikdüzü’nde havuz üzere yüklü sarfiyatları olmayan, yalnızca ortak alan ödemeleri yapılan bir sitede daha evvel 350 lira olan aylık ödeme 800 lirayı aştı. 

Ev ya da iş değişiyor

İstanbul Ticaret Odası (İTO) Gayrimenkul Komitesi Lider Yardımcısı ve Lüks Gayrimenkul Uzmanı Sühran Aras, son birkaç yıldır gayrimenkul bölümünde satılık ve kiralıkta karşılaşılan yüksek fiyatlara ek olarak çok süratli artan aidat ödemelerinin de büyük sorun haline geldiğini söyledi. Yüzde 100’ün çok üzerinde artırımlarla karşılaştıklarını anlatan Aras, bir örnekle şu değerlendirmeyi yaptı:

“İstanbul Bağdat Caddesi’nde kıyı sınırında bir sitede kirası 55 bin lira olan kişinin aidatı 8 bin liraydı. Bu bile çok fazla iken artık 18-20 bin liraya çıkması hesaplanıyor. Aslında kiralar bu durumda iken aidatları karşılamak çok güç. Bir taraftan da bu sınır üzerinde konutları olanlar genelde çok evvelden almış, artık emekli beşerler. Konutları kendilerinin ancak aidatı ödemek çok güç olduğu için onlar da taşınıyor. Büsbütün kentin dışına yönelik bir taşınma hareketi var. Ekseriyetle Kartal, Pendik, Sancaktepe’ye gidiyorlar. Bu ilçelerde de makul standarttaki sitelerde fiyatlar çok yükseldi. Ödenebilecek durumu geçti.”

Bölgede apartman olarak hizmet alan binalarda kesintilere de gidildiğini anlatan Aras, “Bağdat Caddesi’nde 24 saat güvenliği olan, bahçe hizmeti alan, genel paklık hizmeti alan binalar var. Artık bunları tercih etmeyenlerin sayısı artıyor, yerine kamera takıyorlar. Bu türlü bir küçülme de kendini gösteriyor” diye konuştu.

SİTE İDARESİ VE AİDAT KONUSUNDA BİLMENİZ GEREKENLER

– Kat maliklerinden her biri ortalarında öteki türlü muahede olmadıkça eşit olarak ya da arsa hissesi oranında iştirak olabilir.

– Kat malikleri ortak yer yahut tesisler üzerindeki kullanma hakkından vazgeçmek yahut kendi bağımsız kısmının durumu münasebetiyle bunlardan faydalanmaya gerek ve gereksinim bulunmadığını ileri sürmek suretiyle bu sarfiyat ve avans hissesini ödemekten kaçınamaz.

– Gider payını ödemeyen kat maliki hakkında, öteki kat maliklerinden her biri yahut yönetici tarafından, idare planına, Kat Mülkiyeti Kanunu’na ve genel kararlara nazaran dava açılabilir, icra takibi yapılabilir.

– Sarfiyat hissesinin tamamını ödemeyen kat maliki ödemede geciktiği günler için aylık yüzde 5 hesabıyla gecikme tazminatı ödemekle yükümlüdür.

İtiraz hakkı bulunuyor

Sitelerde/apartmanlarda kat malikleri heyeti, yılda bir kezden az olmamak üzere idare planında gösterilen vakitlerde, bu türlü bir vakit gösterilmemişse her takvim yılının birinci ayı içinde toplanıyor. Yıllık aidat artırımları da bu toplantılarda gündeme getiriliyor ve karara bağlanıyor. Sürpriz artışlarla karşılaşmamak için bu toplantılara katılmak ve oy kullanmak değer arz ediyor. Toplantıya katılamayanlar, vekil de atayabiliyor.

Kat malikleri kurulunca verilen kararlar aleyhine, heyet toplantısına katılan lakin karşı oy kullanan her kat maliki karar tarihinden başlayarak bir ay içinde, toplantıya katılmayan her kat maliki kararı öğrenmesinden başlayarak bir ay içinde ve genel heyet davetiyesi eline ulaşmayanlar altı ay içinde sulh mahkemesine iptal davası açabilir.

‘Bağımsız bir kontrol lazım’

Tüketiciyi Muhafaza Derneği (TÜKODER) Genel Lideri Aziz Koçal, bahsin bir tüketici meselesinden öte bir hukuk sorunu olduğunu hatırlatırken, site idarelerinde sistemin şirketler aracılığıyla bir rant kapısı haline gelip gelmediğinin denetimine dikkat çekti. Bu alandaki boşlukların giderilip yasal düzenlemesinin yine ele alınması gerektiğini anlatan Koçal, “Gelirler sarfiyatlar tarafında sıkı bir kontrole muhtaçlık var. Lakin sitelerde kontrol heyetleri da aslında idare tarafından oluşturuluyor. Yani bunun da inançlı olduğu kesin değil. Gerçek manada mağduriyetleri önlemek, yargıyı meşgul etmemek için bu sistemi bir zapturapt altına almak lazım. Dışarıdan bağımsız kontrollerle bu inanç oluşturulmalı” dedi. Öbür yandan sitelerde herkes tarafından kullanılmayan fazla donatı alanlarına dikkat çeken Koçal, “Mesela havuz. Tüm sitenin en fazla yüzde 10’u faydalanıyordur. ‘Sen de faydalan’ denilebilir lakin esasen bu türlü bir kapasitesi yok. Bu üzere ortak alan dışındaki masrafların kullanandan kesilebileceği bir sistem de oluşturulabilir” diye konuştu.

Yarın: Uzmanından idare ayrıntıları ve haklarınız…