Bilen de bilmeyen de günlerdir Kraliçe’yi konuştu! Altında yatan 3 sebep var

İngiltere Kraliçesi II. Elizabeth’in geçtiğimiz 8 Eylül’de 96 yaşında hayatını kaybetmesinin akabinde dünyanın dört bir yanından toplumsal medya kullanıcıları başta Kraliçe’nin mevti olmak üzere kraliyete dair birçok hususta sayısız paylaşım yaptı. Bununla birlikte vefat haberinin akabinde Avustralya’dan Brezilya’ya, Rusya’dan Fransa’ya onun ismine dikilmiş anıtların önüne çelenkler bırakıldı, mumlar yakıldı. Meydanlarda toplanan kalabalıklar Kraliçe için dualar edip gözyaşı döktü. Tüm dünya Kraliçe’nin hayatını kaybettiği İskoçya’nın Balmoral kentinden Londra’ya gelişini anbean takip ederken, oğlu Prens Charles’ın kral oluşu ise her istikametiyle dünyada gündem konusu haline geldi. Monarşinin geleceğini masaya yatıranların, Kraliçe’nin 70 yıllık hükümdarlığının bitmesinin akabinde neler yaşanacağı hakkında birbirinden farklı varsayımlarda bulananların sayısı katlanarak arttı. Fakat bu durumun tahminen de en çarpıcı olan tarafı Kraliçe II. Elizabeth’i bilen bilmeyen, ilgilenen ilgilenen ilgilenmeyen birçok kişinin bu bahse dair bir şeyler söyleme, yorum yapma isteği oldu. Peki 7’den 70’e dünyadaki milyarlarca insanı bu duyguya iten şey neydi?

POPÜLER KÜLTÜR, FOMO VE PARASOSYAL ETKİ

Bu vefatın dünya çapında büyük yankı uyandırmasının sebeplerini pahalandıran, toplumsal psikoloji alanında çalışmalar yapmış Doç. Dr. Sinan Alper‘e nazaran Kraliçe II. Elizabeth’in sahip olduğu durumun tarihî art planı ve otorite figürü olarak görülmesi yaşananları daha da değişik kıldı. “İngiliz kraliyet ailesinin birçok üyesi kendi içinde başka ayrı tanınan ve hepsinin magazinsel kıymeti var. En kolayı Kraliçe II. Elizabeth’in hayatını anlatan bir dizi yıllardır devam ediyor” diyen Alper, İngiliz kraliyet ailesinin öbür kraliyet ailelerinden daha fazla ilgi görmesini ise tanınan kültürle ilişkilendirdi.

“Başka bir açıdan bakmak gerekirse Kraliçe II. Elizabeth’e olan ilgiyi bir kavramla da açıklayabiliriz” halinde konuşan Doç. Dr. Alper, kelamlarını şöyle sürdürdü:

Akademisyen-Yazar Prof. Dr. Ulaş Başar Gezgin ise Kraliçe’nin uzun süren bir devrin ve istikrarın simgesi olduğunu söyledi. Vefatının aslında bildiğimiz bir çağın da kapanışı manasına geldiğine dikkat çeken Prof. Dr. Gezgin, “İngiltere’de monarşi ulusal kimliğin bir kesimi. Bu yüzden İngiltere başta olmak üzere tüm İngiliz Milletler Topluluğu kolektif bir yas halinde. Öte yandan Kraliçe’nin 70 yıllık hükümdarlığı müddetince televizyonda, toplumsal medyada gördüğümüz tüm imajları aslında aileden biri hissiyatı veriyor. Bu yüzden birden fazla kişi onu anneannesi, annesi olarak gördü” diye konuştu.

Kraliçe II. Elizabeth’in hayatını kaybetmesi yalnızca Birleşik Krallık’ta değil, öteki pek çok ülkede de çok konuşuldu. Kraliçe’nin vefatı, günlerdir onunla ilgili haberleri okuyan, toplumsal medya paylaşımları yapanlar için nitekim neyi tabir ediyor? Doç. Dr. Sinan Alper bu noktada Kraliçe üzere tanınan bireylerle karşılıksız bir bağ kurulmasına yol açan ‘parasosyal’lik kavramına dikkat çekti. “Parasosyalliğin çok boyut kazanmasının akabinde bir vakit sonra kişi ilgi duyduğu ünlü bireye bağlanır ve hayatı onun gözünden görmeye başlar. Başarılarıyla memnun olur, mutsuzluğuyla kahrolur” diyen Doç. Dr. Sinan Alper, şunu da ekledi: “Kraliçe ve kraliyet aileleri de bu parasosyal bağın sıklıkla muhatabı olduklarından, birçok insan güya kendi ailesinden biri ölmüş üzere üzülebiliyor. Benzerini farklı sebeplerle ünlü olmuş insanlarda da görüyoruz.”

MONARŞİNİN SONUNU GETİRİR Mİ?

Kraliçe’nin vefatının akabinde gündemden düşmeyen bir öbür mevzu ise tahtın varisi Prens Charles’ın Birleşik Krallık ve İngiliz Milletler Topluluğu ülkelerinin yeni hükümdarı olmasıydı. Bu yenilik bir kesim tarafından monarşiye son verilmesi tartışmalarına, protestolarına da yol açtı. Pekala Kraliçe’nin vefatı monarşinin sonunu getirebilir mi? Prof. Dr. Ulaş Başar Gezgin’e nazaran sadece İngiltere monarşisinin değil, dünyadaki hiçbir monarşinin sonunun gelmesi mümkün değil. Büyük ve seçkin bir tabakanın bu kavramdan beslendiğine değinen Prof. Dr. Gezgin, İngiliz kraliyet ailesine duyulan hayranlığın bir diğer benzerinin Tayland’da da olduğunu hatırlattı. Günümüzde hâlâ kraliyetin kimi çevrelerce hayranlık duyulan bir yapı olduğunu ileten Gezgin, aksi durumda monarşiyi desteklemeyen ve cumhuriyet isteyen halkların bunu aslında kendi metotlarıyla elde ettiklerinin de altını çizdi.

‘KRALİÇE SEMBOLİK DEĞİL’

Monarşi tartışmaları beraberinde İngiliz kraliyet ailesinin ülke idaresindeki rolünü de bir defa daha sorgulattı. Her ne kadar Kraliçe II. Elizabeth maddelerin ve çağın gerekliliği karşısında sembolik bir duruş sergilese de kraliyet önüne gelen maddeleri onaylamak, ülke pahaları ve geleneklerini korumakla yükümlüydü. Prof. Dr. Ulaş Başar Gezgin ise Kraliçe’nin devlet lideri olduğu 16 ülke göz önüne alındığında pozisyonunun sembolik olmaktan çok uzak olduğunu söyledi.

Gezgin’e nazaran İngiltere’nin bir cumhuriyet olmamasında Kraliçe’nin siyasi rolü çok büyük  ve onu destekleyen çıkar kümeleri da var. Kraliyetin gücünü ve idaredeki konumunu Avustralya örneğiyle açıklayan Prof. Dr. Ulaş Başar Gezgin, “Geçmişte Avustralya’da idarede rol alan monarşi zıddı bir küme kraliyet kıymetlerinden ayrılmak, cumhuriyet rejimine geçmek istemişti. Bu fikir halk oylamasına sunulmuş ve halk da bunu kabul etmemişti. Aslında bu durum bize Kraliçe’nin ne kadar sevildiğini ve bir otorite olarak Kraliyet’e olan itimadın hâlâ devam ettiğini gösterdi” diyerek monarşi ile kurulan bağın kolay kopmayacağını lisana getirdi.